Οι γονείς νιώθουν πολύ αμήχανοι όταν πρέπει να μιλήσουν στο παιδί τους για την ανάγκη να επισκεφθεί ειδικό ψυχικής υγείας. Η συχνότερη ερώτηση στους ειδικούς, όταν τους επισκέπτονται οι γονείς και πριν φέρουν το παιδί είναι «πώς θα του το πούμε; Τι θα του πούμε ότι είστε;»
Συχνότερα οι γονείς το θεωρούν δεδομένο ότι θα πουν ψέματα στο παιδί για το ρόλο του ειδικού. Πολλές φορές επιλέγουν να παρουσιάσουν τον ειδικό στο παιδί ως δάσκαλο, ως φίλο ή ως κάποιον με τον οποίο θα πάνε να παίξουν.
Διάφοροι λόγοι μπορεί να συνδέονται με αυτή τη δυσκολία:
- φόβος των ίδιων των γονέων για στιγματισμό τους
- φόβος ότι απέτυχαν στο γονεϊκό τους ρόλο
- ανησυχία, συνήθως ασυνείδητη, μήπως οι γονείς «χάσουν» το παιδί τους, γιατί ένα τρίτο πρόσωπο παρεμβαίνει και μπορεί να αποσπάσει την εμπιστοσύνη του
- φόβος μήπως η διαδικασία της ψυχοθεραπείας αποκαλύψει διάφορα «οικογενειακά μυστικά» τα οποία συνδέονται με ενοχές και ντροπή
- φόβος μήπως αναδυθούν δυσκολίες που τυχόν υπάρχουν στη σχέση των γονιών ή φόβος έλλειψης συνεννόησης μεταξύ τους
Κάποιες φορές τα παιδιά αντιδρούν αρνητικά, όταν οι γονείς τους μιλούν για επίσκεψη σε ειδικό ψυχικής υγείας, ειδικότερα οι έφηβοι, οι οποίοι διακρίνονται για την αντιδραστικότητά τους απέναντι σε οτιδήποτε μπορεί να αντιπροσωπεύει την εξουσία. Επιπλέον βιώνουν έναν κυκεώνα σωματικών και συναισθηματικών αλλαγών, που μπορεί να εγείρει φόβους για την ψυχική τους υγεία. Η επίσκεψη σε ειδικό ενδεχομένως να τους φέρει αντιμέτωπους με το φόβο της «τρέλας»: «τρελός είμαι, για να πάω σε ψυχολόγο;».
Είναι ωστόσο σημαντικό για την πορεία της συνεργασίας του ειδικού με την οικογένεια, καθώς και για τη σχέση των γονέων με το παιδί τους, να υπάρχει ειλικρίνεια από την αρχή και ενημέρωση του παιδιού. Το παιδί πρέπει να γνωρίζει την ταυτότητα του ανθρώπου που θα επισκεφθούν, το λόγο της επίσκεψης καθώς και ποια θα είναι η διαδικασία που θα ακολουθηθεί. Έτσι αποφεύγεται η αποσιώπηση, η οποία θα μπορούσε να εγείρει ή να ενισχύσει φόβους και ανησυχίες. Η ενημέρωση αφορά τα παιδιά όλων των ηλικιών ανάλογα με το βαθμό κατανόησης που έχουν και με βάση την ηλικία τους. Συγκεκριμένα, είναι σημαντικό να ειπωθεί στο παιδί:
- πού θα πάνε, πώς είναι ο χώρος που θα επισκεφθούν
- ποιον θα συναντήσουν εκεί (για παράδειγμα «έναν κύριο ή μια κυρία που μιλάει με παιδιά και με τους γονείς τους»)
- ποια είναι τα θέματα τα οποία τους ανησυχούν και για τα οποία θα μπορούν να μιλήσουν εκεί
- ότι ο ειδικός θα τους ακούσει και θα τους πει τη γνώμη του για το τι πρέπει να γίνει σε σχέση με αυτά που τους ανησυχούν
Θα πρέπει το παιδί να ερωτηθεί εάν έχει καταλάβει αυτά που του έχουν εξηγηθεί, να ερωτηθεί πώς αντιλαμβάνεται αυτά που έχει ακούσει, τι φαντάζεται για τη συνάντηση με τον ειδικό, τι περιμένει το ίδιο.
Επίσης είναι σημαντικό να μην δοθεί η εντύπωση ότι η συνάντηση με τον ειδικό είναι μια τιμωρία για τη συμπεριφορά του ή ότι ο ειδικός θα το τιμωρήσει. Αντιθέτως, οι γονείς θα πρέπει να τονίσουν ότι νοιάζονται και θέλουν να βοηθήσουν πηγαίνοντας το παιδί στον ειδικό. Στα παιδιά όλων των ηλικιών, αλλά ειδικά στους εφήβους, είναι χρήσιμο κάποιες φορές να ομολογούν οι γονείς ότι και αυτοί ίσως να μην έχουν χειριστεί κάποια θέματα απόλυτα καλά, και ότι και αυτοί θα χρειαστούν βοήθεια, ώστε να έχουν καλύτερη επικοινωνία και συνεννόηση με το παιδί. Συχνά αυτό ανακουφίζει τα παιδιά, διότι νιώθουν ότι ο γονιός μοιράζεται την ευθύνη για τις δυσκολίες που υπάρχουν στην οικογένεια
Είναι σημαντικό να συγκρατήσουμε ότι η ενημέρωση του παιδιού από την αρχή για τη συνεργασία με τον ειδικό ψυχικής υγείας, διευκολύνει την έκβαση της συνεργασίας και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων για τα οποία ζητήθηκε βοήθεια. Το ίδιο σημαντικό είναι οι γονείς να αντιμετωπίζουν μια τέτοια συνεργασία σαν επιστράτευση βοήθειας: να βλέπουν δηλαδή τον ειδικό, το παιδί και τους εαυτούς τους σαν σύμμαχους προς επίτευξη αυτού του στόχου και να το εκφράζουν αυτό και με τα λόγια και με τη συμπεριφορά τους στο παιδί, ώστε να βοηθήσουν το παιδί τους όσο το δυνατόν περισσότερο.
Πηγή:
- Το βιβλίο της Γραμμής-Σύνδεσμος για τους γονείς (2007). Πώς να μιλήσετε σε ένα παιδί για … (Ι. Τσιάντης, Επιστ. Εποπτ., και Δ. Τζίκας και Σ. Βγενοπούλου, Επιστ. Επιμ.). Αθήνα: Ε.Ψ.Υ.Π.Ε./ Κοάν.
