Καθώς πλησιάζουν οι μέρες των εξετάσεων και οι μαθητές μπαίνουν πια στην τελική ευθεία, η αγωνία και το άγχος τόσο των παιδιών όσο και των γονιών αυξάνεται. Το πρώτο βήμα όμως για να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση είναι να τη γνωρίσουμε καλύτερα. Πιο συγκεκριμένα, όταν γνωρίζουμε από τι προκαλείται μία κατάσταση νιώθουμε πιο ήρεμοι και πιο δυνατοί να κάνουμε κάτι για αυτή. Αυτό το κάτι μπορεί να είναι απλά και μόνο η κατανόηση! Όταν δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε ή δεν ξέρουμε από τι προέρχεται ή πιστεύουμε ότι συμβαίνει μόνο σε εμάς, μόνο στο δικό μας το παιδί, τότε τα πράγματα διογκώνονται στο μυαλό μας και συχνά μας προκαλούν ανησυχία ή ακόμη και απελπισία!
Τι είναι;
Το άγχος, ως ένα βαθμό, είναι φυσιολογικό και δημιουργικό. Μας κινητοποιεί σε δύσκολες και προκλητικές φάσεις της ζωής μας, ώστε να καταβάλουμε το μέγιστο των προσπαθειών μας, προκειμένου να επιτύχουμε τον στόχο μας. Όταν όμως η πίεση αυξάνεται και νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε το άγχος μας, τότε μπορεί να γίνει επικίνδυνο καθώς περιορίζει την πραγματική ικανότητα για επίδοση και να μας κάνει να υποφέρουμε.
Το άγχος των εξετάσεων είναι η ανησυχία ή ο φόβος που νιώθουν οι μαθητές όταν πρόκειται να εξεταστούν σε κάποιο μάθημα γραπτά ή προφορικά. Οι περισσότεροι μαθητές νιώθουν σε κάποιο βαθμό άγχος την περίοδο των εξετάσεων. Εντούτοις, για κάποιους το άγχος των εξετάσεων είναι τόσο έντονο που επιδρά αρνητικά στην ακαδημαϊκή τους επίδοση γενικότερα.
Φόβος αποτυχίας – Φόβος απογοήτευσης: Το άγχος των εξετάσεων συχνά συνδέεται με τον φόβο που νιώθουν τα παιδιά μήπως δεν τα καταφέρουν, μήπως βιώσουν μια αποτυχία. Πίσω από αυτό το συναίσθημα, πολλές φορές υπάρχει ο φόβος μήπως απογοητεύσουν τους γονείς τους ή ματαιώσουν τις προσδοκίες που έχουν τα ίδια από τον εαυτό τους.
Ενδεικτικά συμπτώματα του άγχους
Σώμα: Ενοχλήσεις στο στομάχι, ένταση μυών, πονοκέφαλοι, δύσπνοια, εφίδρωση, συχνοουρία, τρέμουλο, τικ, ναυτία κ.α.
Νους: Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, δυσκολίες στη μνήμη και στην ικανότητα για μάθηση, δυσκολία λύσης προβλημάτων, οργάνωσης πληροφοριών κ.ά.
Συμπεριφορά και Συναισθήματα: Μειωμένη όρεξη ή υπερκατανάλωση τροφής, αύξηση αλκοόλ-τσιγάρο-καφές, αίσθημα κόπωσης, διαταραγμένος ύπνος, ενοχές, λύπη, αμηχανία, φόβος, συχνά ξεσπάσματα σε κλάμα ή θυμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση κ.α.
Διαπροσωπικές σχέσεις: Επιθετικότητα, κλείσιμο στον εαυτό κ. α αίσθημα μοναξιάς, θλίψης, παρεξήγησης από τους άλλους
Που οφείλεται;
Αν αποκλείσουμε το άγχος που οφείλεται σε ελλιπή προετοιμασία, σε ψυχολογικό επίπεδο το άγχος οφείλεται κυρίως σε σκέψεις και εικόνες που μας έρχονται στο νου και μας επηρεάζουν αρνητικά. Ακολουθούν κάποια παραδείγματα:
| Αιτίες άγχους εξετάσεων | Σκέψεις και εικόνες που παρεμβάλλονται |
| Υψηλές προσδοκίες ή/και πίεση από αγαπημένα πρόσωπα |
Σκέφτεσαι: «Θα απογοητεύσω τους γονείς μου», «Αν πάρω κακούς βαθμούς δεν θα περάσω στο Πανεπιστήμιο» Θυμάσαι: Τον πατέρα σου ή/και τη μητέρα σου να σου λέει κάτι αντίστοιχο |
| Αρνητικές παρελθοντικές εμπειρίες σε εξετάσεις |
Σκέφτεσαι: «Πάλι θα τα κάνω θάλασσα όπως ακριβώς έκανα και στο μάθημα Χ» Θυμάσαι: Τον καθηγητή στο τελευταίο μάθημα που δεν τα πήγες καλά, να ανακοινώνει το βαθμό σου |
|
Φόβος αποτυχίας/Αλυσίδα αρνητικών σκέψεων |
«Αν δεν περάσω στο Πανεπιστήμιο δεν θα πάρω το πτυχίο και δεν θα μπορέσω να δώσω ΑΣΕΠ, αν δεν δώσω ΑΣΕΠ δεν θα έχω τίποτα να κάνω για πολλά χρόνια, θα φτάσω 30 χρονών και θα με θρέφει ο πατέρας μου...» |
Οι εξετάσεις και οι βαθμοί είναι σαφώς μία πρόκληση για τους μαθητές όλων των ετών. Είναι σημαντικό να περνάμε τις εξετάσεις και να πετυχαίνουμε τους στόχους που έχουμε θέσει. Παρ' όλα αυτά, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι δεν είναι οι εξετάσεις οι ίδιες που μας προκαλούν το άγχος, αλλά οι σκέψεις και οι εικόνες που παρεμβάλλονται μέσα μας ή την ώρα που διαβάζουμε ή την ώρα των εξετάσεων. Προσπαθούμε να ελέγχουμε τις σκέψεις και τις εικόνες που συνδέουμε με τις εξετάσεις μας στα μαθήματα και έτσι να διαχειριζόμαστε αποτελεσματικότερα το άγχος μας.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το άγχος δεν είναι αναγκαστικά κάτι αρνητικό. Σημασία έχει ο τρόπος που εμείς το διαχειριζόμαστε κι αυτό είναι κάτι που διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και από οικογένεια σε οικογένεια. Η στάση του ατόμου είναι καθοριστική στο πώς θα αξιολογήσει και θα χειριστεί το άγχος. Αν το δει δηλαδή ως απειλή ή ως πρόκληση.
Οι εξετάσεις είναι μονάχα ένα μέρος της ζωής. Σίγουρα δεν είναι η αρχή και το τέλος.
Πηγές:
- Αχλαδά, Λ. (2008). Επαγγελματικός Προσανατολισμός στους εφήβους. Δημότης Πτολεμαΐδας (Περιοδική Έκδοση του Δήμου Πτολεμαΐδας), Αρ. φύλλου 7, Ιούλιος - Αύγουστος 2008, 14-16. Διαθέσιμο: http://www.ptolemaida.gr/dhmoths/efimerides-7-8/ptolemaida7_internet.pdf. Ανασύρθηκε: 04/04/2012.
- Βάρβογλη, Λ. (2003). Και οι γονείς δίνουν εξετάσεις. Διαθέσιμο: http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=142629. Ανασύρθηκε: 16/06/2010.
- Βάρβογλη, Λ. (2002). Τα μυστικά της επιτυχίας στις εξετάσεις. Διαθέσιμο: http://www.tovima.gr/science/article/?aid=151387. Ανασύρθηκε: 16/06/2010.
- Βασιλειάδης, Γρ. Το Άγχος στις Εξετάσεις: τι προβλήματα δημιουργεί και πως να τα αντιμετωπίσετε... Διαθέσιμο: http://www.sitemaker.gr/gvassiliades/assets/stressexams.htm. Ανασύρθηκε: 16/06/2010.
- Ελληνική Εταιρία Ενημέρωσης Γονέων (2007). Το άγχος των εξετάσεων: Κλήσεις στη Γραμμή-Σύνδεσμος 801801 1177. Διαθέσιμο: http://www.parents.gr/psych/a235. Ανασύρθηκε: 16/06/2010.
- Καλπάκογλου, Θ. (1998). Άγχος και Πανικός. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
- Κουμαρόπουλος, Στ. Αντιμετωπίζοντας το Άγχος των Εξετάσεων: Οδηγίες και συμβουλές. Διαθέσιμο: http://www.ssneond.sch.gr/Keimena%20dimosieumena/fovosexams.htm. Ανασύρθηκε: 05/04/2012.
- Κυπραίου, Α. (2010). Το Άγχος των Εξετάσεων και ο Ρόλος των Γονέων. Ομιλία που διοργάνωσε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Β' Λυκείου Αγίας Παρασκευής για το άγχος των εξετάσεων. Διαθέσιμο: http://sites.google.com/site/sxolesgonewnaretikypraiou/in-the-news/anartesechoristitlo. Ανασύρθηκε: 05/04/2012.
- ΣΑΜΠΑΖΙΩΤΗΣ, Α. (2010). Αξιοποιώντας το άγχος των εξετάσεων. Διαθέσιμο: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&;id=160852. Ανασύρθηκε: 05/04/2012.
- Συμβουλευτικό Κέντρο Ομηλίκων Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής Στην Προσχολική Ηλικία (ΣΥΚΕΟΜ). Άγχος Εξετάσεων. Τι είναι; Που οφείλεται; Τεχνικές Καταπολέμησης του άγχους. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διαθέσιμο: http://sykeom.ecd.uoa.gr/nea_files/FiladioAgxous_2009-2010.pdf. Ανασύρθηκε: 05/04/2012.