Ο σίδηρος [Iron (Ferrum - Fe] θεωρείται απαραίτητο ανόργανο στοιχείο για όλους τους οργανισμούς, καθώς έχει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό και συμβάλλει στην αναπαραγωγή και ωρίμανση των κυττάρων. Περιέχεται κυρίως στην αιμοσφαιρίνη των ερυθρών (65%) και στη μυοσφαιρίνη και αποθηκεύεται υπό την μορφή φερριτίνης ή αιμοσιδηρίνης (30%) στο ήπαρ, στο μυελό των οστών και στον σπλήνα.
Επίσης συμβάλλει στη μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς και έμμεσα στην επαναφορά του διοξειδίου του άνθρακα στους πνεύμονες, αλλά και στην λειτουργία του νευρικού συστήματος και στη μεταβίβαση των νευρομυϊκών ερεθισμάτων.
Τα επίπεδα του σιδήρου στον ορό του αίματος συνήθως αξιολογούνται σε συνδυασμό με την φερριτίνη, την ολική σιδηροδευσμευτική ικανότητα ορού (TIBC) και την τρανσφερρίνη στην διάγνωση των αιτιών μιας αναιμίας. Ο μειωμένος αιματοκρίτης, η μειωμένη αιμοσφαιρίνη και η αύξηση της ολικής σιδηροδευσμευτικής ικανότητας ορού, σε συνδυασμό με την μείωση των επιπέδων του σιδήρου και της φερριτίνης βοηθούν στην διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας που οφείλεται σε έλλειψη σιδήρου.
Η μέτρηση επίσης, των επιπέδων του σιδήρου συμβάλλει στην εκτίμηση της ανταπόκρισης στην θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας με σίδηρο, στην διάγνωση της αιμοχρωμάτωσης, μιας κληρονομικής διαταραχής του μεταβολισμού του σιδήρου στην οποία ο οργανισμός απορροφά στην γαστρεντερική οδό περισσότερο σίδηρο από ότι χρειάζεται, αλλά και ως προληπτικό μέτρο ελέγχου της έλλειψης σιδήρου κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης σε ασυμπτωματικές έγκυες γυναίκες.
Φυσιολογικές τιμές
- 50-150 μg/dL (9,0-26,9 μmol/L)
- Με την πάροδο της ηλικίας τα επίπεδα σιδήρου μειώνονται.
Πιθανές ερμηνείες παθολογικών τιμών:
Αυξημένες τιμές σιδήρου παρατηρούνται σε:
- Οξεία ηπατική βλάβη.
- Απλαστική αμαιμία.
- Αιμοχρωμάτωση.
- Αιμολυτική αναιμία.
- Αιμοσιδήρωση λόγω υπερβολικής πρόσληψης σιδήρου.
- Δηλητηρίαση με μόλυβδο.
- Νεφρίτιδες.
- Κακοήθης αναιμία.
- Πολυκκυταραιμία.
- Θαλασσαιμία.
Μειωμένες τιμές σιδήρου παρατηρούνται σε:
- Απώλεια αίματος.
- Εγκαύματα.
- Κακοήθειες.
- Λοιμώξεις.
- Φλεγμονές.
- Έμφραγμα του μυοκαρδίου.
- Νέφρωση.
- Εγκυμοσύνη.
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα.
- Ουραιμία.
Παράγοντες που συμβάλλουν σε μη φυσιολογικές τιμές του σιδήρου κατά τον έλεγχο:
- Ψευδώς αυξημένα επίπεδα σιδήρου μπορούν να εμφανιστούν μετά από αιμόλυση του προς εξέταση δείγματος ή μετά από πρόσφατη (εντός 48 ωρών) πρόσληψη βιταμίνης Β12.
- Τα επίπεδα σιδήρου είναι υψηλότερα το πρωί και χαμηλότερα το βράδυ.
- Ψευδώς μειωμένα επίπεδα σιδήρου μπορούν να εμφανιστούν λόγω ενός λιπαιμικού δείγματος αίματος προς εξέταση ή σε παρουσία φλεγμονωδών νόσων κατά την διάρκεια της εξέτασης.
- Φάρμακα που μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα σιδήρου: κεφαλοξίμη, χλωραμφενικόλη, οιστρογόνα, θειικός σίδηρος, μεθιμαζόλη, μεθοτρεξάτη.
- Φάρμακα που μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα σιδήρου: αλλοπουρινόλη, ασπιρίνη, χολεστυραμίνη, κορτικοτροπίνη, μετφορμίνη, περγολίδη, προγεστερόνη, ρισπεριδόνη, τεστοστερόνη.
- Για την σωστή μέτρηση των επιπέδων του σιδήρου δεν θα πρέπει να γίνεται λήψη συμπληρωμάτων σιδήρου 24 έως 48 ωρών πριν από την εξέταση.
Διαβάστε επίσης: Φερριτίνη
Πηγή:
- McGraw-Hill’s Manual of Laboratory & Diagnostic Tests - Iron (Fe).