Ανοσολογικός έλεγχος ηπατίτιδας Β

Ορολογικοί δείκτες HBV λοίμωξης:

HBsAg: εμφανίζεται πρώτο κατά την διάρκεια της επώασης, 1-10 εβδομάδες από την προσβολή της νόσου ή 2-8 εβδομάδες πριν από την έναρξη των κλινικών συμπτωμάτων ή βιοχημικών ενδείξεων ηπατικής βλάβης. Οι συγκεντρώσεις του ΗΒsAg στον ορό δεν σχετίζονται με τον ιικό πολλαπλασιασμό και τη βαρύτητα της νόσου ούτε υποδηλώνουν εάν η λοίμωξη είναι οξεία ή χρόνια. Το αντιγόνο ανιχνεύεται στον ορό για περίπου 3 μήνες και η παράταση της παραμονής του πέρα τους 6 μήνες σημαίνει μετάπτωση του ατόμου σε ασυμπτωματικό φορέα. Η παρουσία ΗΒsAg χωρίς άλλο ορολογικό δείκτη HBV λοίμωξης μπορεί να οφείλεται σε πρώιμη φάση οξείας λοίμωξης πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων, σε ανοσοκαταστολή ή σε μεταλλαγμένο ιό.

Ο ιός της ηπατίτιδας ΒHBcAg: μη υποχρεωτική η εμφάνιση λόγω της παρουσίας του μόνο μέσα στους πυρήνες του ηπατοκυττάρου. Η ανεύρεση του με τη βοήθεια ανοσοϊστοχημείας ή ανοσοφθορισμού στον ηπατικό ιστό αποτελεί δείκτη ιικού πολλαπλασιασμού.

HBeAg: εμφανίζεται 2 εβδομάδες μετά το HBsAg και πάντα συνυπάρχει με αυτό (περίοδος υψηλής μεταδοτικότητας της νόσου). Το αντιγόνο ανιχνεύεται για περίπου 2 εβδομάδες από την εμφάνισή του στον ορό και μετά εξαφανίζεται, πάντα πριν από το HBsAg. Η αίχνευσή του πέρα από τις 2 εβδομάδες σημαίνει μετάπτωση σε χρόνια λοίμωξη.

anti HBs: εμφανίζεται μετά από 3 περίπου μήνες από την έναρξη της νόσου και μετά από εβδομάδες ή μήνες από την εξαφάνιση του HBsAg και την επάνοδο της ALT στα φυσιολογικά όρια (ανοσολογικό παράθυρο 2-6 εβδομάδων). Στην κεραυνοβόλο ηπατίτιδα εμφανίζονται πολύ νωρίς και μπορεί να συνυπάρχει με λίγα HBsAg. Η παρουσία τους χωρίς τα HBsAg σημαίνει ανάρρωση, ανοσία (ή μετάγγιση ή επιτυχία εμβολιασμού) και απουσία μεταδοτικότητας, ενώ οι φορείς δεν έχουν anti-HBs αντισώματα. Σε ποσοστό 20-30% των ασθενών με χρόνια HBV λοίμωξη έχουμε ταυτόχρονη παρουσία HBsAg και αντι-HBs. Τα αντισώματα αυτά στρέφονται έναντι υποτύπων του ιού άλλων από εκείνο που προκαλεί τη λοίμωξη και το φαινόμενο αυτό δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη κλινική σημασία.

anti-HBe: είναι IgG αντίσωμα που εμφανίζεται μετά την εξαφάνιση του HBeAg, ενώ στα άτομα που μεταπίπτουν σε χρόνιους φορείς δεν εμφανίζονται. Η παρουσία τους διαρκεί πολύ και σημαίνει ελαττούμενη μεταδοτικότητα και καλή πρόγνωση αλλά όχι εγκατάσταση ανοσίας. Η συνύπαρξη με anti-HBc και η απουσία HBsAg και anti-HBs επιβεβαιώνει την πρόσφατη οξεία λοίμωξη. Η παρουσία των αντισωμάτων στο αίμα διαρκεί πολύ, αλλά δεν σημαίνει ότι έχει εγκατασταθεί ανοσία. Στη λεκάνη της Μεσογείου και στην Άπω Ανατολή οι περισσότεροι ασθενείς με χρόνια HBV λοίμωξη είναι HBeAg αρνητικοί και αντι-HΒe θετικοί, παρουσιάζουν ενεργό πολλαπλασιασμό του ιού, παθολογικές τρανσαμινάσες, ανιχνεύσιμο HBV DNA στον ορό και δραστήρια νόσο ιστολογικά.

anti-HBc (IgM και IgG): ανιχνεύονται από την αρχή της νόσου, λίγο μετά την εμφάνιση του HBsAg και συγχρόνως με τα κλινικά συμπτώματα της νόσου. Υψηλοί τίτλοι αντι-HBc IgM εμφανίζονται στην οξεία HBV λοίμωξη με την έναρξη της συμπτωματολογίας και σταδιακά υποχωρούν δίνοντας τη θέση τους σε αντι-HBc IgG που διατηρούνται εφ΄ όρου ζωής. Συνήθως ανιχνεύονται στους φορείς του HBsAg. Αποκτούνται και παθητικά από μεταγγίσεις ή ενδομητρίως όπου και εξαφανίζονται μετά από 2-4 μήνες ζωής του βρέφους. Οι υψηλοί τίτλοι του υποδηλώνουν μερικές φορές τον πολλαπλασιασμό του ιού ακόμα και όταν δεν ανιχνεύεται HBsAg. Η παραμονή του anti-HBc είναι ισόβιος δείκτης λοίμωξης από ιό Β ενώ τα anti-HBc IgM πολλές φορές είναι η μοναδική ένδειξη της νόσου, όταν το HBsAg και το anti-HBs δεν έχει ακόμα εμφανιστεί («ανοσολογικό παράθυρο»).

HBV DNA: ο προσδιορισμός των πυρηνικών οξέων του ιού (HBV DNA) στον ορό έχει καταστεί σήμερα αναπόσπαστο τμήμα στην προσέγγιση της χρόνιας HBV λοίμωξης. Οι συγκεντρώσεις του HBV DNA στον ορό ασθενών με χρόνια λοίμωξη αποτελούν σημαντικό παράγοντα που προδικάζει την πορεία της νόσου και την ανταπόκριση στη θεραπεία. Ακόμα τα επίπεδα του HBV DNA συνδέονται με τον ιικό πολλαπλασιασμό και αποτελούν τον ακριβέστερο δείκτη μολυσματικότητας του ασθενούς ειδικά σε περιπτώσεις που η εικόνα από τους ορολογικούς δείκτες είναι ασαφής.

Συνήθεις ορολογικοί συνδυασμοί στην ηπατίτιδα Β και η ερμηνεία τους:

HBsAg anti-HBs anti-HBc HBeAg anti-HBe Ερμηνεία
+ - IgM + - Οξεία ηπατίτιδα Β
+ - IgG, μπορεί να συνυπάρχουν λίγα IgM anti-HBc + - Χρόνια ηπατίτιδα Β με ενεργό ιϊκό πολλαπλασιασμό (αντιγραφή)
+ - IgG - + Χρόνια ηπατίτιδα Β με μικρό ιϊκό πολλαπλασιασμό (αντιγραφή)
+ + IgG + ή - + ή - Χρόνια ηπατίτιδα Β με ετερότυπο anti-HBS (10% των περιπτώσεων)
- - IgM + ή - - Οξεία ηπατίτιδα Β
- + IgG - + ή - Ανάρρωση από ηπατίτιδα Β (ανοσία)
- + - - - Ανοσία από εμβόλιο
- - IgG - - Ψευδώς θετικό. Λιγότερο συνηθισμένες λοιμώξεις στο μακρινό παρελθόν.

 

Ορολογικός δείκτης HBsAg anti-HBs anti-HBc HBeAg anti-HBe HBV DNA
Οξεία λοίμωξη
Πρώιμη φάση + - IgM + - +
Ανοσολογικό «παράθυρο» - - IgM - - -
Ανάρρωση - + IgG - + -
Χρόνια λοίμωξη
Ενεργός πολλαπλασιασμός + - IgG + - +
Χαμηλός πολλαπλασιασμός + - IgG - + -
Προπυρηνική μετάλλαξη + - IgG - + +
Εμβολιασμός
  - + - - - -

 

Επεξήγηση όρων:

HBsAg = αντιγόνο του περιβλήματος ή της επιφανείας (ή Αυστραλιανό αντιγόνο) ηπατίτιδας Β.

anti-HBs = αντίσωμα έναντι του αντιγόνου επιφανείας του ιού της ηπατίτιδας Β.

HBeAg = αντιγόνο e (τμήμα του πυρήνα) ηπατίτιδας Β.

anti-HBe = αντίσωμα έναντι του αντιγόνου e του ιού της ηπατίτιδας Β.

anti-HBc = αντίσωμα έναντι του αντιγόνου της πρωτεΐνης του πυρήνα (core) του ιού της ηπατίτιδας Β.

HBV DNA = ιικό φορτίο στον ορό (αντίγραφα του ιού/ml ορού).

Σχετικά άρθρα