Υπάρχουν τρεις τύποι ιού γρίπης ο Α, ο Β και ο C, από τους οποίους οι ιοί A και Β προκαλούν τις εποχικές εξάρσεις της γρίπης και είναι αυτοί που συνήθως προσβάλουν τον άνθρωπο.
Οι ιοί γρίπης τύπου Α διακρίνονται σε υπότυπους με βάση τις πρωτεΐνες της επιφάνειας τους: αιμοσυγκολλητίνη (Η) και νευραμινιδάση (Ν). Μέχρι σήμερα είναι γνωστοί 16 υπότυποι με βάση την αιμοσυγκολλητίνη (H1-16) και 9 υπότυποι με βάση την νευραμινιδάση (Ν1-9), με διάφορους συνδυασμούς των δύο αυτών πρωτεϊνών.
Σχηματικό διάγραμμα του γονιδιώματος του νέου ιού της γρίπης A(H7N9)
Ο νέος ιός της γρίπης A(H7N9) είναι πιθανόν να έχει αποκτήσει τα γονίδια ΗΑ από έναν ιό της γρίπης των πτηνών H7 και αγνώστου υπότυπου NA, τα NA γονίδια από έναν ιό της γρίπης των πτηνών N9 και άγνωστου υπότυπου ΗΑ και τα υπόλοιπα έξι ιικά τμήματα από τον ιό της γρίπης H9N2 που κυκλοφορεί στα πουλερικά (H=αιμοσυγκολλητίνη, N=νευραμινιδάση) Οι περισσότεροι ιοί γρίπης Α(Η7) έχουν αναγνωριστεί σε όλο τον κόσμο σε άγρια πτηνά και σε πουλερικά. Στον άνθρωπο είναι ασυνήθιστη η λοίμωξη από το στέλεχος Α(Η7), έχουν όμως διαπιστωθεί κατά το παρελθόν περιστατικά λοίμωξης ανθρώπων από ιούς Α(H7N2), Α(H7N3) και Α(H7N7), στην Ολλανδία, την Ιταλία, τον Καναδά, τις ΗΠΑ, το Μεξικό και το Ηνωμένο Βασίλειο, κυρίως κατά την διάρκεια επιδημιών σε πτηνοτροφεία σε άτομα που είχαν άμεση επαφή με άρρωστα πτηνά, με τις περισσότερες λοιμώξεις να εκδηλώνονται κυρίως με επιπεφυκίτιδα και συμπτώματα από το ανώτερο αναπνευστικό, με την εξαίρεση ενός θανάτου, ο οποίος συνέβη στην Ολλανδία.
Στις 31 Μαρτίου του 2013, οι Κινεζικές υγειονομικές αρχές ανακοίνωσαν ότι απομόνωσαν έναν νέο ιό γρίπης τον Α(Η7Ν9) από τρεις βαρέως πάσχοντες ασθενείς που εκδήλωσαν οξεία σοβαρή αναπνευστική νόσο, με ταχεία εξέλιξη σε σοβαρή πνευμονία και αναπνευστική δυσχέρεια αποτελώντας ουσιαστικά την πρώτη αναφορά λοίμωξης από ιό γρίπης Α(H7N9) στον άνθρωπο.
Το στέλεχος Α(Η7Ν9) είχε απομονωθεί στο παρελθόν μόνο σε πουλιά και έχουν αναφερθεί επιδημίες πτηνών στην Ολλανδία, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μέχρι σήμερα αν και παραμένει ακόμη άγνωστη η πηγή έκθεσης των συγκεκριμένων κρουσμάτων από την ανάλυση του γονιδιώματος των απομονωθέντων από τους ασθενείς ιών υποδεικνύεται ότι ο ιός έχει εξελιχθεί από ιούς γρίπης που προσβάλλουν πτηνά αλλά και διάφορα είδη θηλαστικών και μπορεί να προσβάλει και ανθρώπους (εικόνα).
Με βάση τα κρούσματα που έχουν αναγνωριστεί μέχρι σήμερα, η λοίμωξη από τον ιό της γρίπης Α(Η7Ν9) εκδηλώνεται με σοβαρή πνευμονία που συνοδεύεται από πυρετό, βήχα και δύσπνοια.
Ο τρόπος έκθεσης των ασθενών στον ιό δεν είναι ακόμα γνωστός αν και μερικά από τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είχαν έρθει σε επαφή με ζώα ή με το περιβάλλον τους, την ίδια στιγμή που ο ίδιος ο ιός δεν έχει προς το παρόν ανιχνευθεί σε ζώα στην Κίνα. Διερευνάται επίσης τόσο η πιθανότητα μετάδοσης του ιού από τα ζώα στον άνθρωπο, όσο και η πιθανότητα μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο ενώ παράλληλα δεν μπορεί να καθοριστεί εάν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος διασποράς του στην κοινότητα, αφού οι επιδημιολογικές έρευνες είναι σε εξέλιξη. Θεωρητικά οποιοσδήποτε ιός γρίπης που προέρχεται από τα ζώα και αναπτύσσει την ικανότητα να μολύνει τον άνθρωπο αποτελεί κίνδυνο πρόκλησης πανδημίας. Παρόλα αυτά, δεν είναι γνωστό εάν ο ιός της γρίπης Α(Η7Ν9) μπορεί πραγματικά να προκαλέσει νέα πανδημία γρίπης.
Ο εργαστηριακός έλεγχος που πραγματοποιήθηκε στην Κίνα έχει δείξει ότι ο ιός της γρίπης Α(H7N9) είναι ευαίσθητος στα αντιγριπικά φάρμακα της κατηγορίας των αναστολέων νευραμινιδάσης (οσελταμιβίρη και ζαναμιβίρη) αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει εμπειρία από τη χρήση αυτών των φαρμάκων για τη θεραπεία της λοίμωξης από τον ιό Α(Η7Ν9).
Δεν υπάρχει προς το παρόν εμβόλιο για την πρόληψη της λοίμωξης από τον ιό της γρίπης A(H7N9). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) σε συνεργασία με άλλους φορείς, πραγματοποιεί γενετικό χαρακτηρισμό των ιών γρίπης A(H7N9) που απομονώνονται, με σκοπό την αναγνώριση του καλύτερου υποψήφιου στελέχους για την παρασκευή εμβολίου, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Παρά το γεγονός ότι τόσο η πηγή της μόλυνσης όσο και ο τρόπος μετάδοσης δεν είναι ακόμα σαφής, θα ήταν φρόνιμο να ακολουθούνται οι βασικές πρακτικές υγιεινής προκειμένου να αποφευχθεί η λοίμωξη. Αυτές περιλαμβάνουν την υγιεινή των χεριών, την αναπνευστική υγιεινή καθώς και μέτρα ασφάλειας των τροφίμων:
Υγιεινή χεριών:
- Πλένετε τα χέρια σας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προετοιμασία της τροφής, πριν από το γεύμα, μετά τη χρήση της τουαλέτας, μετά το χειρισμό ζώων ή ζωικών αποβλήτων, όταν είναι λερωμένα και όταν φροντίζετε στο σπίτι κάποιον που είναι ασθενής. Η υγιεινή των χεριών προλαμβάνει επίσης τη μετάδοση λοιμώξεων σε σας (μέσω αγγίγματος μολυσμένων επιφανειών) και προκειμένου για τα νοσοκομεία τη μετάδοση λοιμώξεων σε ασθενείς, επαγγελματίες υγείας και άλλους.
- Πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι και άφθονο νερό όταν είναι εμφανώς λερωμένα. Εάν δεν είναι εμφανώς λερωμένα, μπορείτε να τα πλύνετε με σαπούνι και νερό ή να χρησιμοποιήστε κάποιο αλκοολούχο καθαριστικό χειρών.
Υγιεινή του Αναπνευστικού:
- Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με απλή ιατρική μάσκα, μαντήλι, το μανίκι σας ή τον λυγισμένο αγκώνα σας όταν βήχετε ή φταρνίζεστε. Πετάξτε το χρησιμοποιημένο μαντήλι σε κλειστό κάδο αμέσως μετά τη χρήση. Εφαρμόστε τα μέτρα υγιεινής των χεριών μετά από κάθε επαφή με εκκρίματα του αναπνευστικού.
Βασικές αρχές υγιεινής και ασφάλειας κατά τη παρασκευή των τροφών:
- Άρρωστα ζώα δε θα πρέπει να καταναλώνονται. Κατά τα άλλα, είναι ασφαλής η κατανάλωση κατάλληλα προετοιμασμένου και μαγειρεμένου κρέατος. Οι ιοί της γρίπης αδρανοποιούνται σε υψηλές θερμοκρασίες. Έτσι, οι θερμοκρασίες που ενδείκνυται να χρησιμοποιούνται κατά το μαγείρεμα (ώστε η θερμοκρασία της τροφής να φθάνει τους 70 ˚C σε όλα τα σημεία και να μην υπάρχουν ροζ περιοχές στο εσωτερικό) σκοτώνουν τον ιό.
- Σε περιοχές που σημειώνονται επιδημίες, προϊόντα κρέατος μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια, υπό την προϋπόθεση ότι μαγειρεύονται επαρκώς και ότι ακολουθούνται οι ορθές πρακτικές κατά το χειρισμό τους.
- Η κατανάλωση ωμού κρέατος είναι πρακτική υψηλού κινδύνου και πρέπει να αποθαρρύνεται.
- Διατηρείτε πάντα το ωμό κρέας ξεχωριστά από ήδη μαγειρεμένες ή έτοιμες προς κατανάλωση τροφές για να αποφύγετε την επιμόλυνση.
- Χρησιμοποιείστε διαφορετική επιφάνεια και μαχαίρι για τον τεμαχισμό ωμού κρέατος. Μη χρησιμοποιείτε για τον τεμαχισμό ωμού κρέατος την ίδια επιφάνεια κοπής και το ίδιο μαχαίρι που χρησιμοποιείτε για τα υπόλοιπα τρόφιμα.
- Μη χειρίζεστε ωμές και μαγειρεμένες τροφές πριν πλύνετε τα χέρια σας εν τω μεταξύ και μην τοποθετείτε ψημένο κρέας πίσω στο πιάτο ή την επιφάνεια όπου βρισκόταν πριν από το μαγείρεμα.
- Μη χρησιμοποιείτε ωμά ή μη επαρκώς βρασμένα αυγά σε παρασκευάσματα τα οποία δεν πρόκειται να υποστούν θερμική επεξεργασία ή μαγείρεμα.
- Μετά από επαφή με ωμό κρέας, πλύνετε σχολαστικά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό. Πλύνετε και απολυμάνετε όλες τις επιφάνειες και τα σκεύη που έχουν έρθει σε επαφή με ωμό κρέας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά στους επαγγελματίες υγείας που έρχονται συχνά σε επαφή με ασθενείς που πάσχουν από μεταδοτικά νοσήματα, συστηματική εφαρμογή των μέτρων πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων κατά την περίθαλψη ασθενών, καθώς και στενή παρακολούθηση της κατάστασης υγείας τους.
Εκτός από τη λήψη των βασικών προφυλάξεων, οι επαγγελματίες υγείας που φροντίζουν ύποπτα ή επιβεβαιωμένα κρούσματα γρίπης Α(Η7Ν9) θα πρέπει να λαμβάνουν επιπλέον προφυλάξεις μετάδοσης μέσω σταγονιδίων.
Πηγή:
- Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης νοσημάτων - Ιός της γρίπης των πτηνών Α(Η7Ν9)
- World Health Organization - Frequently Asked Questions on human infection with influenza A(H7N9) virus, China
Περισσότερες πληροφορίες:
- European Centre for Disease Prevention and Control - Severe respiratory disease associated with a novel influenza A virus, A(H7N9) - China
- World Health Organization - Frequently Asked Questions on human infection with influenza A(H7N9) virus, China
- World Health Organization - Avian influenza A(H7N9) virus
- Centers for Disease Control and Prevention - Avian influenza A(H7N9) virus