Η σπιρομέτρηση είναι μία δοκιμασία που μετράει όγκους, ροές και χωρητικότητες του αναπνευστικού συστήματος στη μονάδα του χρόνου. Επιτρέπει την αξιολόγηση της βαρύτητας και του μοντέλου της λειτουργικής διαταραχής καθώς επίσης και τις λειτουργικές μεταβολές που μπορεί να υπάρχουν. Οι όγκοι του εκπνεόμενου αέρα και η ένταση με την οποία αυτός αποβάλλεται από τους πνεύμονες, αποτυπώνονται σε μία καμπύλη που ονομάζεται σπιρογράφημα και είναι εξαρτώμενη από την προσπάθεια.
Καμπύλη ροής - όγκου Ποια είναι η χρησιμότητα και ποιες οι ενδείξεις της σπιρομέτρησης:
- Να καθορίσει την λειτουργική κατάσταση του αναπνευστικού ενός ασθενή.
- Να επιβεβαιώσει την κλινική διάγνωση.
- Να κάνει διαφορική διάγνωση μεταξύ μιας αποφρακτικής από μία περιοριστική νόσο.
- Σε ασθενείς που χρησιμοποιούν βρογχοδιασταλτικά.
- Στην επανεκτίμηση follow-up μιας νόσου.
- Στην αξιολόγηση του κινδύνου από την αναισθησία και/η το χειρουργείο.
- Να καθορίσει την πρόγνωση μιας νόσου.
- Να αξιολόγησει τις επιδράσεις μιας θεραπευτικής αγωγής.
- Να αξιολόγησει τα αποτελέσματα ενός θεραπευτικού χειρισμού και/η της φυσιοθεραπείας.
- Στην πρώιμη ανίχνευση νόσου των μικρών αεραγωγών.
- Στον καθορισμό των ενεργειών κατά το χειρισμό ενός ασθενή, για παράδειγμα την παραπομπή στο νοσοκομείο ή στον πνευμονολόγο.
- Στην πραγματοποίηση έρευνας.
- Στην αξιολόγηση της επίδρασης στη λειτουργικότητα του πνεύμονα ορισμένων επαγγελμάτων.
- Στην ενθάρρυνση των ασθενών να διακόψουν το κάπνισμα.
Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε:
- Όλους τους καπνιστές.
- Άτομα μεγαλύτερα των 6 ετών.
- Ασθενείς με χρόνιο βήχα και παραγωγή πτυέλων.
- Ασθενείς με δύσπνοια διαφόρου βαθμού.
- Ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα και/η συχνά κρυολογήματα.
- Αξιολόγηση βλαβών από την ατμοσφαιρική ρύπανση.
- Πρόγνωση για ασφάλεια ζωής.
- Ασθενή με οικογενειακό ιστορικό ΧΑΠ
Μετρήσεις στο δυναμικό σπιρογράφημα:
FVC: Δυναμική ζωτική χωρητικότητα.
Συνίσταται σε μία βαθιά εισπνοή μέχρι να γεμίσουν πλήρως οι πνεύμονες και στη συνέχεια σε εκπνοή με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα και δύναμη, έτσι ώστε στο τέλος ο ασθενής να μείνει μόνο με τον υπολειπόμενο όγκο στους πνεύμονές του. Είναι η βασική διαδικασία που πραγματοποιείται στη σπιρομέτρηση. Η φυσιολογική τιμή είναι μεγαλύτερη του 80%.
FEV1: Δυναμικά εκπνεόμενος όγκος στο πρώτο δευτερόλεπτο.
Θεωρείται ο πιο αντιπροσωπευτικός σπιρομετρικός δείκτης της συνολικής αναπνευστικής ικανότητας. Εκφράζεται σε λίτρα /δευτερόλεπτο (L/s) και η τιμή του συγκρίνεται με την αναμενόμενη φυσιολογική για το φύλο, την ηλικία, το ύψος και τη φυλή. Η φυσιολογική τιμή είναι μεγαλύτερη του 80%.
FEV1/FVC: Σχέση μεταξύ του δυναμικά εκπνεόμενου όγκου στο πρώτο δευτερόλεπτο (FEV1) και της δυναμικής ζωτικής χωρητικότητας(FVC).
Ο δυναμικά εκπνεόμενος όγκος (FEV1) διαιρείται με τη δυναμική ζωτική χωρητικότητα (FVC) και πολλαπλασιάζεται με το 100 για να εκφράσει την ποσοστιαία σχέση. Αυτή η σχέση επιτρέπει τη διάκριση μεταξύ των διαφορετικών μοντέλων της αναπνευστικής λειτουργίας φυσιολογικό – αποφρακτικό – περιοριστικό. Η φυσιολογική τιμή είναι στο 80±5%.
FEF 25-75%: Δυναμική εκπνευστική ροή 25-75%.
Επίσης λέγεται μέγιστη ταχύτητα της μεσοεκπνευστικής ροής και ταχύτητα της εκπνευστικής ροής. Είναι ανεξάρτητη της εκπνευστικής προσπάθειας και χρησιμοποιείται για την πρώιμη διάγνωση της απόφραξης των περιφερικών αεραγωγών (μικρότερων από 2 mm σε διάμετρο),όπως για παράδειγμα αυτή που εμφανίζεται στους παθητικούς καπνιστές που δεν επηρεάζουν τον δυναμικά εκπνεόμενο όγκο στο πρώτο δευτερόλεπτο(FEV1). Αντιστοιχεί στην μέση ροή μεταξύ του 25 και 75% της δυναμικής ζωτικής χωρητικότητας (FVC). H φυσιολογική τιμή είναι μεγαλύτερη του 70%.
PEF: Μέγιστη εκπνευστική ροή.
Εξαρτάται από την προσπάθεια και γι αυτό δίνει πληροφορίες για την τεχνική ποιότητα του σπιρογραφήματος και για τη συνεργασία του ασθενή. Επηρεάζεται σε αποφρακτικές βλάβες της τραχείας, του λάρυγγα, των βρόγχων και στα νευρομυϊκά νοσήματα ή όταν η απόφραξη των ενδοθωρακικών αεραγωγών είναι πολύ σοβαρή. Είναι η ίδια παράμετρος που μετράμε με το ροόμετρο για την παρακολούθηση του ασθματικού και η τιμή της πρέπει να είναι μεγαλύτερη του 80% για να θεωρείται φυσιολογική.