Προσδιορισμός της φύσης του υγρού:
Διάκριση μεταξύ εξιδρωματικού και διϊδρωματικού πλευριτικού υγρού:
| Συνήθεις εξετάσεις | Πλευριτικό υγρό | Διίδρωμα | Εξίδρωμα |
| Ειδικό βάρος | <1015 | >1015 | |
| Πρωτεΐνες (g/100ml) | <3 | >3 | |
| LDH (UI/ml) | Χαμηλή (<200) | Υψηλή (>200) | |
| LDH υγρού / LDH ορού | <0,6 | >0,6 | |
| Πρωτεΐνες υγρού / πρωτεΐνες ορού | <0,5 | >0,5 | |
| Ειδικές εξετάσεις | Ερυθροκύτταρα (ανά mm 3) | <10.000 |
>100.000 σε όγκους, έμφρακτο, τραύμα. Μεταξύ 10.000-100.000 ασαφές |
| Λευκοκύτταρα (ανά mm3) | <1.000 | Συνήθως >1.000 | |
| Λευκοκυτταρικός τύπος | Συνήθως >50% είναι λεμφοκύτταρα ή μεγάλα μονοπύρηνα |
Συνήθως >50% είναι λεμφοκύτταρα σε φυματίωση και όγκο >50% πολυμορφοπύρηνα σε οξεία φλεγμονή |
|
| pH | >7,3 | <7,3 (φλεγμονώδες) | |
| Γλυκόζη | Ίση προς το αίμα |
Χαμηλή σε λοίμωξη Εξαιρετικά χαμηλή σε ρευματοειδή αρθρίτιδα και κάποτε σε νεοπλάσματα |
|
| Αμυλάση (U/ml) | >500 σε παγκρεατίτιδα, κάποτε σε όγκο ή λοίμωξη | ||
| Ειδικές πρωτεΐνες |
Μειωμένα τα συστατικά του συμπληρώματος C3 και C4 σε διάχυτο ερυθηματώδη λύκο, ρευματοειδή αρθρίτιδα. Ρευματοειδής παράγοντας Αντιπυρηνικός παράγοντας |
| Χαρακτηριστικά των κυριότερων εξιδρωματικών υπεζωκοτικών συλλογών | ||||||
| Αιτιολογία ή τύπος της συλλογής | Όψη υγρού | Λευκά κύτταρα υγρού (κύτταρα/μL) | Τύπος λευκών* | Ερυθροκύτταρα υγρού (κύτταρα/μL) | Γλυκόζη (mg/dL) | Παρατηρήσεις |
| Νεοπλασματική συλλογή | Θολερό έως αιμορραγικό, περιστασιακά ορώδες | Από 1.000 έως <100.000 | Μ |
100 μέχρι μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες |
Ίση προς τον ορό Στο 15% των περιπτώσεων <60 |
Ασυνήθης ηωσινοφιλία. Θετική κυτταρολογική εξέταση του υγρού |
| Μη επιπλεγμένη παραπνευμονική συλλογή | Διαυγές έως θολό | 5.000-25.000 | Π | <5000 | Ίση προς τον ορό | Συνήθως δεν χρειάζεται παρακέντηση |
| Εμπύημα | Θολερό έως πυώδες |
25.000-100.000 |
Π | <5000 | Χαμηλότερη ως προς τον ορό Συχνά πολύ χαμηλή | Απαραίτητη η παροχέτευση |
|
Φυματίωση |
Ορώδες έως οροαιματηρό | 5.000-10.000 | Μ | <10.000 |
Ίση προς το αίμα Μερικές φορές <60 |
Μερικές φορές δύσκολη η διάγνωση γιατί οι πρωτεΐνες >5 και τα ηωσινόφιλα πάνω από 10% ή μεσοθηλιακά κύτταρα >5% |
| Ρευματοειδής αρθρίτιδα | Θολό ή πρασινο-κίτρινο | 1.000-20.000 | Μ ή Π | <1000 | <40 |
Υψηλό LDH και ρευματοειδή παράγοντα, χαμηλό συμπλήρωμα Παρουσία κρυστάλλων χοληστερόλης |
| Πνευμονικό έμφρακτο | Ορώδες έως αιμορραγικό | 1.000-50.000 | Μ ή Π | 100->10.000 | Ίση προς τον ορό | Ποικίλα χαρακτηριστικά. |
| Ρήξη οισοφάγου |
Θολερό έως πυώδης. Καφέ -κόκκινο |
<5.000 έως >50.000 | Π | 1000-10.000 | Συνήθως χαμηλή |
Συνήθως αριστερά Υψηλά επίπεδα αμυλάσης (από τους σιελογόνους) Συνύπαρξη πνευμοθώρακα στο 25% των περιπτώσεων pH <6.0 |
| Παγκρεατίτιδα | Θολερό έως οροαιματηρό | 1000-50.000 | Π | 1000-10.000 | Ίση προς τον ορό |
Συνήθως αριστερά Υψηλά επίπεδα αμυλάσης |
|
* Μ = υπεροχή των μονοκυττάρων Π = υπεροχή των πολυμορφοπύρηνων |
||||||
Αιτιολογική διάγνωση της υπεζωκοτικής συλλογής:
- Συγκεντρώσεις γλυκόζης στο πλευριτικό υγρό μικρότερες από 10-20 mg/dl είναι χαρακτηριστικές της ρευματοειδούς αρθρίτιδας ενώ από χαμηλές συγκεντρώσεις γλυκόζης χαρακτηρίζονται και οι συλλογές φυματιώδους αιτιολογίας, εμπυήματος ή διάχυτου μεσοθηλίωματος.
- Υψηλές τιμές στο πλευριτικό υγρό θεωρείται ότι είναι ενδεικτικές της νεοπλασματικής πλευρίτιδας.
- Αύξηση της αμυλάσης στο υγρό είναι ενδεικτική σε παγκρεατίτιδα ή διάτρηση του οισοφάγου ενώ μπορεί να παρατηρηθεί και σε κακοήθεις νεοπλασίες.
Τύπος έμμορφων στοιχείων συλλογής:
- Ερυθρά: σε νεόπλασμα, φυματίωση, έμφρακτο, τραυματισμό πνεύμονος και παγκρεατίτιδα.
- Πολυμορφοπύρηνα:σε παραπνευμονικές συλλογές, νοσήματα του συνδετικού ιστού, πνευμονικό έμφρακτο και υποδιαφραγματικό απόστημα.
- Ηωσινόφιλα: σε εχινόκοκκο κύστη, λέμφωμα και πνευμονικό έμφρακτο, στα θλαστικά τραύματα και σπανιότερα στα νοσήματα του συνδετικού ιστού, στα μεταστατικά νεοπλάσματα, στη φυματίωση και στον υδροπνευμοθώρακα.
- Λεμφοκύτταρα: σε φυματίωση (90% είναι λεμφοκύτταρα) ή κακοήθη νεοπλασία.
Κυτταρολογική εξέταση και καλλιέργεια υγρού:
- Καλλιέργεια για κοινά μικρόβια και για το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης.
- Η κυτταρολογική εξέταση του υγρού παρά την αναμφισβήτητη χρησιμότητά της συχνά δίνει ψευδώς αρνητικά ή και ψευδώς θετικά αποτελέσματα (π.χ στις μισές περιπτώσεις πλευρίτιδας που συνοδεύουν κακοήθη νεοπλάσματα δεν είναι δυνατή η ανεύρεση νεοπλασματικών κυττάρων στο υγρό).Ψευδώς θετικά αποτελέσματα αποδίδονται άλλωστε και στην ομοιότητα των άτυπων φλεγμονωδών μεσοθηλιακών κυττάρων με τα κακοήθη νεοπλασματικά κύτταρα.