Σχολές γονέων: Νέο μωρό στην οικογένεια

Η γέννηση ενός νέου μωρού αλλάζει την ζωή, τη σχέση και τη δυναμική μιας οικογένειας. Ακόμη και όσοι είναι ήδη γονείς, μπορεί να εκπλαγούν από την επιρροή που μπορεί να έχει ένα νέο μωρό και πόσο αυτό αλληλεπιδρά στη σχέση με τον σύντροφο, τα άλλα παιδιά, τους γονείς και τους φίλους. Η συναισθηματική υγεία των παιδιών εξαρτάται από την δύναμη σταθερότητας της οικογένειας, οποιαδήποτε μορφή και αν έχει αυτή. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ο καθένας στην οικογένεια, από τον νεότερο μέχρι τον μεγαλύτερο, να αισθάνεται ότι αξίζει για αυτό που είναι και ότι υποστηρίζεται ο ένας από τον άλλον, ενώ την ίδια στιγμή σέβεται ο ένας την μοναδικότητα του άλλου. Ένα παιδί που μεγαλώνει σε μια τέτοια οικογένεια θα αποκτήσει αυτοεκτίμηση, καθώς και την ικανότητα να δίνει και να παίρνει συναισθηματικά.

Η οικογενειακή ζωή δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά ένα περιβάλλον γεμάτο αγάπη θα μπορούσε να είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε σε ένα νέο μωρό. Μαζί με το νέο μωρό ιδιαίτερη φροντίδα χρειάζονται και τα παιδιά που γεννήθηκαν πρώτα. Μερικές συμβουλές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην μείωση εκδηλώσεων ανταγωνισμού και ζήλιας από τα μεγαλύτερα αδέρφια προς το νεογέννητο και να προάγουν την σχέση των αδελφών, είναι οι παρακάτω:

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς πριν από την γέννηση του μωρού

1. Όταν μιλάτε για το μωρό που μεγαλώνει μέσα στην κοιλιά σας να μην ξεχνάτε να λέτε ότι είναι και δικό του μωρό («το μωρό μας»). Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μιλάμε στο έμβρυο και ενθαρρύνουμε και το αδελφάκι του να του μιλάει και αυτό. Τα παιδιά έχουν πολύ φαντασία.
2. Δώστε όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται το μεγαλύτερο παιδί για το νεογέννητο, όπως που θα κοιμάται το μωρό, ποιος θα φροντίζει τον ίδιο όταν η μαμά θα λείπει στο νοσοκομείο, πως θα είναι το μωρό, αν τον ακούει και τι ανάγκες έχει ή θα έχει όταν γεννηθεί, πότε θα το πρωτοδεί, πότε θα μπορεί να παίξει μαζί του κλπ. Μπορείτε να του παρέχετε βιβλία που αναφέρονται σε μωρά και είναι για την ηλικία του. Δείξτε του το άλμπουμ με τις δικές του φωτογραφίες όταν ήταν νεογέννητο ή το ανάλογο βίντεο.
3. Όταν ψωνίσετε τα ρούχα του μωρού, επιτρέψτε του να σας βοηθήσει. Πριν από την γέννηση ενθαρρύνετε το παιδί να αγοράσει μαζί σας το δώρο που θα ήθελε να φέρει όταν το πρωτοδεί. Μην δείξετε έκπληξη για την επιλογή του, εξηγήστε του ότι θα πρέπει να είναι ασφαλές και κατάλληλο για την ηλικία του και βοηθήστε το να το επιλέξει.
4. Όσο είναι δυνατόν ενθαρρύνετε το παιδί για σχέσεις με άλλα παιδιά. Έρευνες έδειξαν ότι όταν υπάρχει ένας φίλος βοηθά το παιδί να έχει θετική αλληλεπίδραση με το μικρό του αδερφάκι, ίσως γιατί έχει διδαχθεί ήδη κάποιες ικανότητες που χρειάζεται μέσα από την φιλική του σχέση.
5. Μην ανησυχείτε τόσο για τα χρόνια που θα χωρίζουν τα αδέλφια, καθώς δεν παίζει τόσο σημαντικό ρόλο αυτό, όσο άλλοι παράγοντες όπως η αυτοεκτίμησή του, η αποτελεσματική διαχείριση των δυσκολιών του από τους γονείς, η υποστήριξη από άλλους κλπ.

Όταν η μητέρα με το μωρό είναι στο νοσοκομείο

1. Πηγαίνετε το μεγαλύτερο παιδί να επισκεφτεί τη μητέρα με το μωρό στο νοσοκομείο. Θα το βοηθήσει να το αντιμετωπίσει καλύτερα στο σπίτι.
2. Είναι καλύτερα την πρώτη φορά που θα δει το μωρό να μην το κρατά ούτε η μαμά ούτε ο μπαμπάς. Θα το βοηθήσει να νοιώσει λιγότερο ανταγωνιστικά. Με ενθουσιασμό καλωσορίστε το και ρωτήστε αν είναι έτοιμο να δει το νεογέννητο αδελφάκι του. Μην το πιέσετε, ούτε να δείξετε έκπληξη από την αντίδραση του ή την έλλειψη αντίδρασης. Αν θέλει να πάρει το μωρό αγκαλιά, βάλτε το στα χέρια του, αφού πρώτα βάλετε τα χέρια του πάνω σε μαξιλάρι. Έτσι θα είναι σαν να το αγκαλιάζει και το μωρό θα είναι ασφαλές. Δείξτε του πώς να στηρίζει το κεφάλι του και υπενθυμίστε τους βασικούς κανόνες υγιεινής που ισχύουν για όλους όταν πρόκειται να πιάσουν το μωρό. Τέλος, ορίστε τον θεματοφύλακα αυτών των κανόνων.

Όταν το μωρό έρθει στο σπίτι

1. Το μεγαλύτερο παιδί θα θέλει να γνωρίζει ότι είναι το ίδιο σημαντικό, όπως ήταν και πριν έρθει το μωρό στην οικογένεια. Δεν θα πρέπει να διαταράξετε, όσο αυτό είναι δυνατό, το καθημερινό του πρόγραμμα. Προσπαθήστε να δίνετε αρκετή προσοχή στο μεγαλύτερο παιδί παρόλο που το νεογέννητο σας χρειάζεται για πολύ χρόνο. Τακτοποιείστε τα θέματα του ύπνου πολύ πριν έρθει το μωρό στο σπίτι. Θα υπάρξουν στιγμές για το μεγαλύτερο παιδί που δεν θα ξέρει τι να κάνει με τον εαυτό του τώρα που η μαμά δεν έχει τα χέρια της ποτέ άδεια. Είναι η ώρα που θα πρέπει να αφήσετε κάτω το μωρό και να αγκαλιάσετε το μεγαλύτερο παιδί.
2. Συμπεριλάβετε το μεγαλύτερο παιδί στην καθημερινή φροντίδα του νεογέννητου (όπως αλλαγή πάνας, να το απασχολεί, να το ηρεμεί). Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού μπορεί να το κρατά ή απλώς να σας βοηθά να βάλετε τις κάλτσες στο μωρό. Οι γονείς μπορούν να δείξουν τον σωστό τρόπο και τι μπορεί προς το παρόν να κάνει, το βοηθάτε έτσι να συμμετέχει και να σπαταλά χρόνο μαζί με το αδερφάκι του. Μπορεί να παρέχει βοήθεια στην μαμά και τον μπαμπά. Όπως να φέρνει ότι χρειάζεται για την φροντίδα του μωρού (πάνες πετσέτες ρούχα, πιπίλα) ή να σηκώνει το τηλέφωνο, έτσι θα είναι σημαντικός βοηθός όταν η μαμά είναι κουρασμένη.
3. Βοηθήστε τα δύο παιδιά να αναπτύξουν από την αρχή θετική σχέση:
   • Βρείτε δραστηριότητες που μπορείτε να έχετε και με τα δύο παιδιά.
   • Ζητήστε του να σας βοηθά στο να καταλάβετε τι μπορεί να είναι εκείνο που ζητά το μωρό με τις αντιδράσεις και το κλάμα του.
   • Επισημαίνεται τις ικανότητές τους και τι επιρροή έχει ο ένας στον άλλον.
   • Μην ξεχνάτε να επιβραβεύεται το μεγαλύτερο παιδί για τις φορές που απασχολούνται μαζί με το νεογέννητο.
4. Χρειάζεται υπομονή και κατανόηση αν το μεγαλύτερο παιδί εμφανίζει παλίνδρομη συμπεριφορά και δεν δείχνει πρόοδο (π.χ. βρέχεται το βράδυ, θέλει ξαφνικά να πίνει από μπιμπερό ή θέλει πιπίλα, δεν μπορεί να φορέσει τα ρούχα του ενώ πριν το έκανε κλπ). Συνήθως αυτό τα προβλήματα περνάνε πριν από τον πρώτο χρόνο του νεογέννητου. Είναι καλύτερα να μην δείχνεται σοκαρισμένοι ή ότι ενοχλείσθε από την συμπεριφορά του. Δώστε του περισσότερη προσοχή, αφιερώστε χρόνο μόνη με το μεγαλύτερο παιδί για να παίξετε μαζί του, να διαβάσετε, να μιλήσετε, να κάνετε βόλτα. Επιβραβεύατε την ώριμη συμπεριφορά του και επισημάνετε τα προτερήματα του να είσαι ο μεγαλύτερος αδερφός, όπως να μπορεί να "πίνει από ποτήρι, να κάθετε πιο αργά το βράδυ, να πηγαίνει σχολείο και να έχει φίλους" κλπ. Με την συμπεριφορά σας, αλλά και λεκτικά, επιβεβαιώστε ότι η αγάπη που έχετε για αυτό δεν έχει αλλάξει. Είναι αγάπη απεριόριστη και «χωρίς όρους» (π.χ. δεν λέμε «θα σε αγαπάω αν είσαι καλό παιδί», καθώς είναι σημαντικό να κατανοήσει το παιδί ότι το αγαπούν γι’ αυτό που είναι είτε είναι είτε δεν είναι καλό παιδί).
5. Κάποια από την φροντίδα του μεγαλύτερου παιδιού μπορεί να γίνει από τον πατέρα ή τους παππούδες ή ένα βοηθό, έτσι ώστε να έχετε χρόνο με το μωρό χωρίς περισπασμούς ή για να μπορέσετε να ξεκουραστείτε Αυτό θα μπορούσε να μπει στο ημερήσιο πρόγραμμα του μεγαλύτερου παιδιού πολύ πριν από τη γέννηση του νέου μωρού.
6. Δείξτε κατανόηση για τα αισθήματα ζήλιας και δυσφορίας, συμφωνώντας ότι τα μωρά κάνουν πολύ φασαρία και χρειάζονται πολύ φροντίδα, αλλά καθώς θα μεγαλώνει αυτό θα αλλάξει.
7. Η ευρύτερη οικογένεια, οι φίλοι και ο κοινωνικός περίγυρος είναι, επίσης, σημαντικά υποστηρικτικοί και μπορούν κρατούν σταθερή την διασύνδεση της οικογένειας με την ευρύτερη κοινότητα στην οποία ανήκουν.

Βιβλιογραφία:

• Dunn, J., & Kendrick, C. (1982). Siblings: Love, envy and understanding. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Kramer, L., & Ramsburg, D. (2002). Advice Given to Parents on Welcoming a Second Child: A Critical Review. Family Relations, 51,2–14.
• Kramer, L., & Gottman, XM. (1992). Becoming a sibling: "with a little help from my friends". Developmental Psychology, 28(4), 685-699.