Απώλεια σχέσεων - Διαζύγιο - Συχνές ερωτήσεις συζύγων / γονιών

1. Τι είναι, αλήθεια, αυτό που ωθεί τους ανθρώπους να α­γαπιούνται και να παντρεύονται - και, αργότερα, αρκετούς από αυτούς να εχθρεύονται και να χωρίζουν;

Όπως αναφέρει η Μυρτώ Νίλσεν (2002), πολλοί από τους επιστήμονες που ασχολούνται με τις βαθύτερες εκφράσεις και αντιδράσεις της ανθρώπινης ψυχής ανατρέχουν συχνά στην εξής μεταφορά: οι άνθρωποι, λένε, είναι σαν τα παγόβουνα, που εμφανίζουν τα 3/10 περίπου του όγκου τους πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ τα υπόλοιπα 7/10 δεν γίνονται αντιληπτά, έτσι όπως είναι βυ­θισμένα μέσα στο νερό. Στον άνθρωπο, το αντίστοιχο των 3/10 το λέμε συνειδητό, ενώ το αντίστοιχο των 7/10 ασυνεί­δητο. Και όπως συμβαίνει καμιά φορά τα παγόβουνα να ε­νώνονται στα βάθη της θάλασσας, έτσι και δύο άνθρωποι μπορεί να επικοινωνήσουν στο επίπεδο του ασυνειδήτου πο­λύ προτού διαπιστώσουν τι είναι αυτό που τους ενώνει.

Η παραπάνω εξήγηση ενισχύει την άποψη που υποστη­ρίζει ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο στη ζωή μας. Δύο άνθρω­ποι νομίζουν ότι ερωτεύονται γι' αυτά που βλέπει ο ένας στον άλλο, ενώ στην πραγματικότητα έλκουν ο ένας τον άλλο μέσα από τις μη ορατές, δηλαδή τις ανεξέλεγκτες, ορ­μές του ασυνειδήτου τους. Κι αν οι λόγοι που ερωτεύονται δεν είναι πάντα φανεροί, με το χρόνο θα ανακαλύψει ο κα­θένας πόσο ο άλλος συμπληρώνει τις δικές του ανάγκες, το δικό του εσωτερικό κόσμο.

Πρώτα όμως θα περάσουν την ευλογημένη περίοδο του να είναι ερωτευμένοι, μια εποχή γεμάτη φτερουγίσματα της καρδιάς και, σκιρτήματα της ψυχής, σίγουρα από τις πιο ω­ραίες της ζωής - αλλά και από τις πιο ανώριμες, αφού κι­νητήρια δύναμή της είναι για τον καθένα η αναζήτηση της ωραιοποιημένης εικόνας του εγώ του μέσα από τις επιβε­βαιώσεις του άλλου, ή, με άλλα λόγια, η αναζήτηση ενός καθρέφτη.

Εκείνη την εποχή ο έρωτας μοιάζει με τις φλόγες μιας φω­τιάς, τις φανταχτερές και εφήμερες φλόγες μιας προσωρινής φωτιάς, που μέσα της κείτονται, μαζί, η αρχή και το τέλος της. Αυτή η φωτιά μπορεί να σβήσει απότομα και μονομιάς -και στο μέλλον μόνο κάποιες στάχτες (ή αναμνήσεις) θα θυμίζουν την παλιά της λάμψη- ή, αντίθετα, μπορεί να πυρακτώσει τα κάρβουνα, και αυτά, διάπυρα και ενεργά, θα συντηρήσουν τη φλόγα. Τότε ο έρωτας γίνεται αγάπη, το εφήμερο γίνεται μό­νιμο και η σχέση, πλέον, βιώσιμη και σταθερή!

Βιώσιμη και διαρκής για μερικούς, βιώσιμη αλλά περιο­ρισμένη μέσα στο χρόνο για άλλους, η σχέση αγάπης ανά­μεσα σε δύο ανθρώπους δεν τους εξασφαλίζει, εντούτοις, μια α-συγκρουσιακή πορεία. Εξάλλου δεν υπάρχουν βαθιές και σημαντικές σχέσεις που να μη γνωρίζουν συγκρούσεις και κρί­σεις. Αυτό που ξεχωρίζει τις βαθιά επενδυμένες σχέσεις από τις άλλες είναι η επιμονή τους να παλεύουν τις αναπόφευκτες δυσκολίες που εμφανίζονται στο δρόμο της ζωής τους. Και να τις ξεπερνούν.

2. «Κι όμως...» παραπονιούνται αρκετοί σύζυγοι. «Ο/η σύ­ντροφος μου δεν είναι πια ο άνθρωπος που παντρεύτηκα...».

Πράγματι, κανείς δεν ζει πολύ καιρό με τον άνθρωπο που παντρεύτηκε. Σιγά σιγά τον βλέπει να εμφανίζει άγνωστες πτυχές του χαρακτήρα του, να αλλάζει ενδιαφέροντα και συ­μπεριφορές, γενικά να αλλάζει. Ακόμα και οι σαδομαζοχιστικές ή εξουσιαστικές τάσεις του καθενός -που μέσα από την αρχική, εύθραυστη συμπληρωματικότητα είχαν φέρει το ζευγάρι σε μια ισορροπία- τώρα διαταράσ­σονται. Η ικανοποίηση των αναγκών του ενός γίνεται τόσο επιτακτική (ή παθολογική), ώστε, καταπιέζοντας τον άλλο, του μειώνει ή του αφαιρεί τη δυνατότητα μιας προσωπικής εξέλιξης.

Έτσι, με το πέρασμα του χρόνου, ο αρχικά κοινός δρόμος του ζευγαριού διαφοροποιείται και μετατρέπεται σε δύο ξε­χωριστές πορείες, οι οποίες όμως, όταν η σχέση είναι αρκετά καλά θεμελιωμένη, ξανασυναντιούνται σε κάποια βασικά ση­μεία - όπως μπορεί να είναι η ανατροφή των παιδιών, το σεξ, διάφορα ενδιαφέροντα ή κοινά κοινωνικο-οικονομικά συμφέ­ροντα. Όταν, αντίθετα, η σχέση ατονεί ή γίνεται κυρίως α­νταγωνιστική και καταπιεστική, οι κάποτε παράλληλες πο­ρείες απομακρύνονται η μία από την άλλη, η επικοινωνία κό­βεται, μια ψυχρότητα -ή ακόμα και εχθρότητα- εγκαθίστα­ται ανάμεσα σε αυτούς που κάποτε αγαπιόντουσαν, και τότε, στο βάθος της διαδρομής τους, παραμονεύει το διαζύγιο.

Το διαζύγιο, ακόμα και το πιο «πολιτισμένο», όπως λέ­με, είναι πάντα φορέας μεγάλου πόνου. Πόνου για το ζευ­γάρι που χωρίζει, αλλά και για τα παιδιά του. Η οικογε­νειακή αναστάτωση που προκαλεί ένα διαζύγιο βιώνεται α­πό κάθε παιδί με έναν τρόπο που εξαρτάται από την ηλι­κία του, την προσωπικότητά του, τη θέση που κατέχει, στη σειρά των αδελφών του και από την προσωπική του ιστο­ρία στο πλαίσιο της οικογένειας.

Από όλα τα παιδιά του κόσμου όμως το διαζύγιο των γο­νιών τους βιώνεται σαν μια πολύ οδυνηρή εμπειρία, η οποία, ακόμα και στην καλύτερη περίπτωση, θα αφήσει μια ανε­ξίτηλη ουλή χαραγμένη στη συνείδησή τους. Για μερικά παιδιά όμως ο βίαιος χωρισμός των γονιών τους γίνεται α­φετηρία ενός πολύ βαθύτερου ψυχολογικού τραύματος, ικα­νού να επηρεάσει τη συναισθηματική τους συγκρότηση στη μελλοντική τους ζωή.

3. «Μήπως πρέπει να περιμένουμε να μεγαλώσουν τα παιδιά;» σκέφτονται συχνά γυναίκες στα πρόθυρα του διαζυγίου. Και αναρωτιούνται: «Σε ποια ηλικία τα παιδιά υποφέρουν λιγό­τερο από το χωρισμό των γονιών τους;».

Σε όποια ηλικία κι αν είναι τα παιδιά ενός ζευγαριού που χωρίζει, ο πόνος τους θα είναι μεγάλος. Αυτό που μπορεί να τα βοηθήσει σε αυτή τη δύσκολη φάση της ζωής τους εί­ναι η στάση που υιοθετούν οι γονείς τους και ο τρόπος με τον οποίο οι ίδιοι αντιμετωπίζουν αυτό που τους συμβαίνει.