Καλλιέργεια ούρων

Το ουροποιητικό σύστημα παρά την επαφή του με το εξωτερικό περιβάλλον, και εκτός από τελικό τμήμα της ουρήθρας, σε φυσιολογική κατάσταση, είναι στείρο. Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος είναι αρκετά συχνές και στην περίπτωση υποψίας ουρολοίμωξης τα ούρα θα πρέπει να αποστέλλονται στο εργαστήριο για καλλιέργεια και τεστ ευαισθησίας στα αντιβιοτικά (Urine Culture and Sensitivity).

Το δείγμα ούρων θα πρέπει να λαμβάνεται σύμφωνα με τις οδηγίες που ακολουθούν και πάντα πριν από την έναρξη της θεραπείας με αντιβιοτικά. Με την καλλιέργεια ούρων πετυχαίνετε η ταυτοποίηση του υπεύθυνου μικροοργανισμού και γίνεται η μελέτη της ευαισθησίας του σε διάφορα αντιβιοτικά, ώστε να καθοριστεί ή διάγνωση και θεραπεία της ουρολοίμωξης.

Καλλιέργεια Escherichia coli σε MacConkey άγαρ

Η καλλιέργεια ούρων ζητείται συνήθως σε λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος (πυελονεφρίτιδα, μετεγχειριτικές λοιμώξεις του ουροποιητικού κ.α), σε συγγενείς ανωμαλίες του νεφρού και των ουροφόρων οδών, στην εγκυμοσύνη, σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, στην περίπτωση ειδικών φλεγμονών (π.χ φυματίωση, μυκητίαση, σύφιλη, σπειροχαιτίαση) και σε άλλες λιγότερο συχνές περιπτώσεις.

Η απομόνωση των μικροβίων με την σπορά τους σε διάφορα στερεά θρεπτικά υλικά ώστε να αναπτυχθούν απομονωμένες αποικίες και η καταμέτρησή τους γίνεται πλέον με έτοιμα συστήματα καλλιέργειας και καταμέτρησης που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Μετά από 24ωρη επώαση στους 37^οC, αφού γίνει η καταμέτρηση των αποικιών και το αποτέλεσμά τους αναχθεί σε ένα ml ούρων, ακολουθεί η τυποποίηση του μικροοργανισμού και το τεστ ευαισθησίας του στα αντιβιοτικά (αντιβιόγραμμα). Επισημαίνεται ότι η καλλιέργεια των ούρων διαφέρει από τις άλλες καλλιέργειες στο ότι μας ενδιαφέρει,εκτός από το είδος του βακτηρίου, και ο αριθμός των βακτηρίων που περιέχονται σε 1ml ούρων.

Συνήθως μετά την λήψη του δείγματος ούρων για καλλιέργεια ο ασθενής λαμβάνει θεραπεία με ένα αντιβιοτικό ευρέως φάσματος το οποίο είναι πιθανά αποτελεσματικό έναντι των περισσότερων υπεύθυνων μικροοργανισμών. Αφού ληφθούν τα αποτελέσματα της καλλιέργειας ούρων και της ευαισθησίας στα αντιβιοτικά ο ασθενής μπορεί να συνεχίσει την θεραπεία με το ίδιο αντιβιοτικό εφόσον ο μικροοργανισμός είναι ευαίσθητος ή να τροποποιηθεί η αντιβιοτική αγωγή ανάλογα με τα αποτελέσματα του αντιβιογράμματος.

Σημαντική εξέταση για την διάγνωση της ουρολοίμωξης είναι και η μικροσκοπική εξέταση του ιζήματος ούρων καθώς η παρουσία και ο αριθμός των λευκών και των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι ένας παράγοντας, που μαζί με την ουροκαλλιέργεια, θα βοηθήσει στον προσδιορισμό του είδους της ουρολοίμωξης. Επίσης η χρώση Gram αναδευμένων και αφυγοκέντρητων ούρων σε αντικειμενοφόρο πλάκα είναι απολύτως αναγκαία όταν θα χορηγηθεί εμπειρικά αντιμικροβιακή θεραπεία, θα πρέπει να εκτιμηθεί τυχόν επιμόλυνση των ούρων ή όταν υπάρχει κλινική συμπτωματολογία και πυουρία, ενώ η καλλιέργεια είναι στείρα.

Φυσιολογικές τιμές:

• Δεν υπάρχει ανάπτυξη μικροβίων στην καλλιέργεια ούρων (στείρα καλλιέργεια).

Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εξέταση:

• Ψευδώς αρνητική ουροκαλλιέργεια μπορούμε να έχουμε σε:
  • Χρήση αντιβιοτικών.
  • Τοπική χρήση αντισηπτικών.
  • Υπερενυδάτωση.
  • Απόφραξη περιφερικότερα του σημείου της λοίμωξης.
  • Σφάλμα του εργαστηρίου (κακή τεχνική, κακή αξιολόγηση).
• Ψευδώς θετική ουροκαλλιέργεια μπορούμε να έχουμε σε:
  • Παραμονή των ούρων για ώρα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος.
  • Κακή προετοιμασία του ασθενούς.
  • Κακή λήψη δείγματος.
  • Υπερεκτίμηση του αποτελέσματος.

Προετοιμασία και λήψη των ούρων για ουροκαλλιέργεια:

Η λήψη

Η ποιότητα της εξέτασης εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την τήρηση των κανόνων σωστής λήψης και αποστολής των ούρων στο εργαστήριο.

• Για τη μικροβιολογική εξέταση προτιμούνται τα πρώτα πρωινά ούρα που είναι πυκνά.
• Η λήψη γίνεται από το μέσο ρεύμα της ούρησης
• Η προετοιμασία είναι διαφορετική για τις περιπτώσεις ανδρών, γυναικών και βρεφών.

Γυναίκες

• Καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, ξέβγαλμα και σκούπισμα με πετσέτα.
• Με το ένα χέρι απομακρύνονται τα μικρά και μεγάλα χείλη. Πλύσιμο του αιδοίου με άφθονο νερό. Το πλύσιμο γίνεται μία μόνο φορά, με κατεύθυνση από πάνω προς τα κάτω.
• Απορρίπτονται τα πρώτα 20-25 ml της ούρησης και τα υπόλοιπα συλλέγονται σε αποστειρωμένο δοχείο με πώμα.

Άνδρες

• Πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, ξέβγαλμα και σκούπισμα με πετσέτα.
• Πλύσιμο του πέους με σαπούνι και ξέβγαλμα με νερό.
• Λήψη των ούρων, κατά το μέσο της ούρησης, σε στείρο δοχείο με πώμα.

Βρέφη και μικρά παιδιά

• Η λήψη γίνεται σε πλαστικά, αποστειρωμένα σακουλάκια τα οποία κολλάμε στην περιοχή, αφού έχει προηγηθεί καλό πλύσιμο.
• Τα σακουλάκια δεν πρέπει να παραμένουν κολλημένοι περισσότερο από 30 λεπτά.
• Αν χρειαστεί, μετά τα 30 λεπτά, τοποθετούμε άλλο σακουλάκι αφού προηγουμένως πλύνουμε το περίνεο.
• Η συλλογή μπορεί να γίνει και από υπερηβική παρακέντηση της κύστης, με εισαγωγή βελόνας, μετά από αντισηψία της περιοχής. Η μέθοδος αυτή είναι χρήσιμη για παιδιά στα οποία είναι δύσκολο να πάρουμε δείγμα από το μέσο ρεύμα της ούρησης.

Άτομα με μόνιμο καθετήρα

• Παίρνουμε ούρα του καθετηριασμένου ασθενή από το σωλήνα του καθετήρα, και όχι από το σάκο, αφού πρώτα τον απολυμάνουμε.

Συλλογή δείγματος ούρων για καλλιέργεια μπορεί να γίνει και με καθετηριασμό της κύστης μετά από καλό  καθαρισμό των έξω γεννητικών οργάνων και απόρριψη των πρώτων 15-30 ml ούρων σε κλινήρεις ασθενείς, αναπήρους κ.α. Ο καθετηριασμός όμως της κύστης ελοχεύει τον κίνδυνο επιμολύνσης.

Δείτε επίσης:

• Άσηπτη πυουρία
• Οδηγίες συλλογής ούρων για καλλιέργεια
• Οξεία κυστίτιδα

Πηγή:

• McGraw-Hill’s Manual of Laboratory & Diagnostic Tests - Urine Culture and Sensitivity
• Γουλουμής Χάρης- Λοιμώξεις του ουροποιητικού - Μικροβιολογική εξέταση ούρων.
• Λάμπρου Μαρία - Ιατρική μικροβιολογία - Εργαστήριο