Τα anti-SS-A (Ro) και anti-SS-B (La) είναι αυτοαντισώματα που σχηματίζονται έναντι των ριβονουκλεοπρωτεϊνών. Αυτά τα αντισώματα εμφανίζονται συχνότερα στο σύνδρομο Sjögren - μια διαταραχή με συμπτώματα παρόμοια με αυτά των διαταραχών του συνδετικού ιστού όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ) και το σκληρόδερμα - που χαρακτηρίζεται από μειωμένη έκκριση και καταστροφή των εξωκρινών αδένων, με αποτέλεσμα την ξηρότητα των βλεννογόνων και του επιπεφυκότα.
Η αναζήτηση των αυτοαντισωμάτων anti-SS-A (Ro) και anti-SS-B (La) στην κλινική πράξη γίνεται για την αξιολόγηση και διαφορική διάγνωση των ασθενών με συμπτώματα νοσημάτων του συνδετικού ιστού και ειδικότερα συμπτωμάτων συμβατά με το σύνδρομο Sjögren, τον ερυθηματώδη λύκο και της μικτής νόσου του συνδετικού ιστού.
Ξηροφθαλμία στο σύνδρομο Sjögren
Ιστορικά, το 1958 ο Jones απομόνωσε στον ορό ασθενούς με σύνδρομο Sjögren, έναν παράγοντα, ο οποίος είχε την ιδιότητα να καθιζάνει έναντι εκχυλισμάτων σιελογόνων και δακρυϊκών αδένων. Το 1961, ο Anderson ταυτοποίησε δύο διακριτά συστήματα αντισωμάτων στον ορό των ασθενών με σύνδρομο Sjögren, τα SjT και SjD. Αργότερα ανακαλύφθηκαν δύο επιπλέον συστήματα καθίζησης χρησιμοποιώντας δείγματα ορών από ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο (ΣΕΛ), στα οποία δόθηκε η ονομασία Ro και La αντίστοιχα. Παρόλο που δεν είχε πραγματοποιηθεί άμεση σύγκριση, τα φυσικά και ορολογικά χαρακτηριστικά υποδηλώνουν ότι το SjD αντιστοιχεί στο Ro και το SjT στο La αντιγόνο. Δύο νέες δραστηριότητες αντισωμάτων στον ορό από ασθενείς με σύνδρομο Sjögren (SSA, SSB) αναφέρθηκαν το 1975 από τους Alspargh και Tan.
Τα αντιγόνα Ro και La αποτελούνται το καθένα από σύμπλεγμα πρωτεΐνης με μόρια RNA. Αποκλειστικός φορέας της αντιγονικότητας είναι το πρωτεϊνικό τμήμα της. Οι πρωτεΐνες Ro και La παρουσιάζονται σαν αντιγονικά πολυπεπτίδια μοριακού βάρους 60 KD και 50 KD, αντίστοιχα ενώ έχει αναφερθεί ότι αντι-Ro αντισώματα αναγνωρίζουν σε ανθρώπινους ιστούς και ένα δεύτερο πολυπεπτίδιο με διαφορετικές αντιγονικές ιδιότητες από το πρώτο και με μικρότερο μοριακό βάρος (52KD).
Τα anti-Ro αντισώματα ανευρίσκονται κυρίως σε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο (ΣΕΛ) (35- 50%) και σύνδρομο Sjögren (60%), αλλά και σε άλλα νοσήματα του συνδετικού ιστού με μικρότερη συχνότητα. Η παρουσία τους στον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο συνδέεται με τον υποξύ δερματικό λύκο, τον νεογνικό λύκο και τον λεγόμενο οροαρνητικό λύκο (ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και αρνητικά αντιπυρηνικά στον έμμεσο ανοσοφθορισμό που όμως οφείλονται στη χρησιμοποίηση ως υπόστρωμα ιστικών τομών τρωκτικών που δεν περιέχουν το Ro αντιγόνο). Ιδιαίτερη αξία αποτελεί η αναζήτηση των αντισωμάτων έναντι των αντιγονικών επιτόπων (Ro52/Ro60) στην πρόγνωση του κολποκοιλιακού αποκλεισμού ή του εμβρυϊκού θανάτου στα πλαίσια του νεογνικού λύκου. Τα anti-La αντισώματα έχουν περιγραφεί στο σύνδρομο Sjögren (40- 60%) και στον συστηματικό ερυθηματώδη λύκο (συχνότητα 10- 15%). Συνήθως ανευρίσκονται στον ορό μαζί με τα anti-Ro αντισώματα.
Η παρουσία των anti-SS-A (Ro) και των anti-SS-B (La) αυτοαντισωμάτων σχετίζεται με πρώιμη έναρξη και μεγαλύτερη διάρκεια του συνδρόμου Sjögren και με κλινικές εκδηλώσεις όπως η σπληνομεγαλία, η λεμφαδενοπάθεια και η αγγειίτιδα, εξαπλασιάζοντας τις πιθανότητες εμφάνισης εξωαδενικών εκδηλώσεων της νόσου. Στους δε ασθενείς με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο η ανίχνευση των anti-Ro και anti-La αντισωμάτων προηγείται κατά πολύ της εμφάνισης των κλινικών εκδηλώσεων της νόσου (κατά μέσο όρο προηγούνται κατά 3.4 έτη της διάγνωσης της νόσου).
Φυσιολογικές τιμές:
- Ro: Αρνητικά.
- La: Αρνητικά.
Πιθανές ερμηνείες παθολογικών τιμών:
Αυξημένες τιμές αντισωμάτων έναντι των ριβονουκλεοπρωτεϊνών SSA (Ro) και SSB (La) ανευρίσκονται σε:
- Oροαρνητικός λύκος.
- Νεογνικός λύκος.
- Σκληρόδερμα.
- Σύνδρομο Sjögren.
Πηγή:
- Αλεξάνδρα Τσιρογιάννη - Αυτοαντισώματα σε Συστηματικά Αυτοάνοσα Νοσήματα.
- McGraw-Hill’s Manual of Laboratory & Diagnostic Tests - Anti-SS-A (Ro) and Anti-SS-B (La) Antibody