Ο ιός Zika

Ο ιός Zika (Zika virus - ZIKV) απομονώθηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 1947, από μακάκο προερχόμενο από το δάσος Zika της Ουγκάντας (εξού και το όνομά του), κατά τη διάρκεια επιδημίας κίτρινου πυρετού και σε ανθρώπους αναγνωρίσθηκε το 1952 στην Αφρική.

Πριν το 2007, είχε καταγραφεί κυκλοφορία του ιού Zika και λίγες επιδημίες σε τροπικές περιοχές της Αφρικής και στη νοτιοανατολική Ασία. Επιδημία της νόσου από ιό Zika καταγράφηκε για πρώτη φορά σε νησιωτικές περιοχές του Ειρηνικού Ωκεανού το 2007. Αυτή ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη μετάδοση εκτός Αφρικής και Ασίας. Μεταξύ του 2013 και 2015, καταγράφηκαν επιδημίες σε νήσους του Ειρηνικού Ωκεανού, συμπεριλαμβανόμενης μεγάλης επιδημίας στη Γαλλική Πολυνησία. Το 2015 καταγράφηκαν μεγάλες επιδημίες της νόσου για πρώτη φορά στη νότια Αμερική (Βραζιλία, Κολομβία), με ταχεία γεωγραφική εξάπλωση του ιού Zika σε πολλές χώρες στη νότια και κεντρική Αμερική και την Καραϊβική. Η νόσηση από τον ιό Zika θεωρείται αναδυόμενη λοιμώδης νόσος με δυναμική εξάπλωσης σε νέες περιοχές, όπου είναι παρών ο διαβιβαστής και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι υπάρχει πιθανότητα εμφάνισης μεγάλων αστικών επιδημιών από τον ιό σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ενώ οι περισσότερες λοιμώξεις από τον ιό Zika είναι ασυμπτωματικές ή με ήπια συμπτώματα, κατά τη διάρκεια των πρόσφατων επιδημιών του ιού (στη Γαλλική Πολυνησία και στη Βραζιλία, το 2013-2014 και 2015 αντίστοιχα) καταγράφηκε σημαντική αύξηση ασθενών με αυτοάνοσες, νευρολογικές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές ενώ πρόσφατες έρευνες έχουν ενισχύσει την αιτιολογική συσχέτιση της λοίμωξης από ιό Zika με νευρολογικές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. συγγενή μικροκεφαλία, σύνδρομο Guillain-Barre). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακήρυξε (01/02/2016) τη συρροή κρουσμάτων μικροκεφαλίας σε νεογνά, καθώς και άλλων νευρολογικών διαταραχών, στη Βραζιλία και τη Γαλλική Πολυνησία, ως «γεγονός έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία διεθνούς ενδιαφέροντος» και -στις 31/03/2016- ανέφερε ότι -βάσει πρόσφατων δημοσιευμένων μελετών- υπάρχει ισχυρή επιστημονική ομοφωνία ότι ο ιός Zika αποτελεί αίτιο μικροκεφαλίας, συνδρόμου Guillain-Barre και άλλων νευρολογικών διαταραχών.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, στις 25 Μαΐου 2016, συνεχιζόμενη μετάδοση του ιού Zika μέσω κουνουπιών αναφερόταν από 60 χώρες/περιοχές, παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, από τον Ιανουάριο 2016 και μέχρι τις 26 Μαΐου 2016, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νόσων (ECDC) κατέγραψε 638 εισαγόμενα κρούσματα σε 18 χώρες της Ευρώπης (36 αφορούν σε έγκυες), ενώ δεν καταγράφηκε αυτόχθονη μετάδοση μέσω κουνουπιού (εβδομαδιαία επικαιροποιημένη λίστα των χωρών/περιοχών με τρέχουσα ενεργό μετάδοση του ιού Zika αναρτάται στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νόσων).

Χώρες/περιοχές με αναφερόμενη επιβεβαιωμένη αυτόχθονη μετάδοση λοίμωξης από ιό Zika μέσω διαβιβαστών τους τελευταίους τρεις μήνες, 21 Ιουλίου 2016Χώρες/περιοχές με αναφερόμενη επιβεβαιωμένη αυτόχθονη μετάδοση λοίμωξης από ιό Zika μέσω διαβιβαστών τους τελευταίους τρεις μήνες, 21 Ιουλίου 2016 (πηγή: ECDC)

Μετάδοση:

Ο ιός Zika είναι ένας μονόκλονος RNA φλαβοϊός (οικογένεια Flaviviridae, γένος Flavivirus), που μεταδίδεται στον άνθρωπο κυρίως μέσω νυγμού (τσιμπήματος) ήδη μολυσμένων κουνουπιών. Τα κουνούπια του γένους Aedes θεωρούνται οι κύριοι διαβιβαστές του ιού, κυρίως το είδος Aedes aegypti (Αηδής ο Αιγυπτιακός) στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Πρόκειται για το ίδιο κουνούπι που μεταδίδει τους ιούς του Δάγγειου πυρετού, Chikungunya και κίτρινου πυρετού. Άλλα είδη κουνουπιών Aedes (όπως το Ασιατικό κουνούπι τίγρης, Aedes albopictus) θεωρούνται επίσης ως δυνητικά ικανοί διαβιβαστές του ιού, και οι Ευρωπαϊκοί πληθυσμοί του Aedes albopictus φάνηκε πρόσφατα ότι είναι «ευπαθείς» (susceptible) στον ιό, αν και μία πρόσφατη μελέτη έδειξε απροσδόκητα χαμηλή «ικανότητα διαβιβαστή» των μελετώμενων αυτών πληθυσμών. Επίσης, ερευνάται η δυνητική «ικανότητα διαβιβαστή» και σε άλλα είδη κουνουπιών (όπως στο είδος Culex).

Η περαιτέρω τοπική μετάδοση του ιού στην Ευρώπη από εισαγόμενα περιστατικά θεωρείται πιθανή, καθώς το κουνούπι του είδους Aedes albopictus μπορεί να θεωρηθεί ικανός διαβιβαστής του ιού. Ωστόσο, δεδομένης της χαμηλής «ικανότητας διαβιβαστή» των μελετώμενων Ευρωπαϊκών πληθυσμών του Ades albopictus, η πιθανότητα τοπικής μετάδοσης του ιού στην Ευρώπη εκτιμάται ως χαμηλή έως μέτρια.

Στην Ελλάδα το είδος κουνουπιού Aedes aegypti δεν έχει καταγραφεί για πολλές δεκαετίες (από τις αρχές της δεκαετίας του ’50), ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί το είδος κουνουπιού Aedes albopictus, το οποίο καταγράφηκε για πρώτη φορά στη χώρα το 2003-2004 και έκτοτε η παρουσία του έχει καταγραφεί σε πολλές περιοχές της χώρας. Στη χώρα μας είναι, επίσης, υπαρκτός ο κίνδυνος εισαγωγής του ιού Zika κυρίως από μολυνθέντες ταξιδιώτες από χώρες με ενεργό μετάδοση του ιού (ή -λιγότερο πιθανό- από μετανάστες ή από μολυνθέντα κουνούπια, που μπορεί να μεταφερθούν με μέσα μαζικής μεταφοράς ή μέσω εμπορικών δραστηριοτήτων). Επίσης, θεωρείται υπαρκτός -αν και μικρός- ο κίνδυνος περαιτέρω συνεχιζόμενης τοπικής μετάδοσης του ιού από εισαγόμενα περιστατικά, σε περιοχές που υπάρχει δυνητικά ικανός διαβιβαστής (κουνούπι Aedes albopictus), κατά την περίοδο κυκλοφορίας του.

Τα κουνούπια Aedes, που χαρακτηρίζονται από άσπρες γραμμές στο σώμα και τα πόδια, αναπαράγονται κυρίως σε ανθρωπογενείς, αστικές και ημιαστικές, εστίες, ακόμη και σε πολύ μικρές συλλογές στάσιμου νερού (π.χ. σε βαρέλια, βάζα, λάστιχα, πιατάκια γλαστρών). Είναι πιο δραστήρια κατά τη διάρκεια της ημέρας και μπορεί να παρουσιάσουν αιχμή της δραστηριότητας το πρωί και αργά το απόγευμα έως το σούρουπο (αν και μπορεί να τσιμπούν και κατά τις βραδινές ώρες). Τσιμπούν τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους.

Η κύρια δεξαμενή του ιού στη φύση είναι άγνωστη. Ωστόσο, οι άνθρωποι και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά είναι πιθανά τα κύρια υποδόχα του ιού και κατά τη διάρκεια επιδημιών συμβαίνει ανθρωπονοτική μετάδοση (τα κουνούπια μολύνονται από τον ιό όταν τσιμπήσουν έναν ασθενή σε φάση ιαιμίας). Ο ιός Zika μπορεί να μεταδοθεί, επίσης, μέσω σεξουαλικής επαφής, ενώ έχουν αναγνωρισθεί και άλλοι τρόποι μετάδοσης του ιού, όπως η κάθετη μετάδοση του ιού, η διαπλακουντιακή, από την έγκυο στο έμβρυο, ενώ και περιγεννητική μετάδοση μπορεί να συμβεί πιθανότατα δια του πλακούντα ή κατά τον τοκετό, όταν η μητέρα είναι προσβεβλημένη. Επιπλέον, ερευνώνται και άλλοι τρόποι μετάδοσης (όπως η μετάδοση μέσω μετάγγισης αίματος).

Ο ιός Zika μπορεί να μεταδοθεί μέσω σεξουαλικής επαφής, ωστόσο υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με τον κίνδυνο. Δεν είναι γνωστό το χρονικό διάστημα παραμονής του ιού στο σπέρμα και η περίοδος μετάδοσης του ιού μέσω σεξουαλικής επαφής. Είναι γνωστό ότι ο ιός παραμένει στο σπέρμα για περισσότερο διάστημα από ότι στο αίμα. Βιώσιμα τμήματα ιού Zika (με δυνατότητα αντιγραφής) έχουν ανιχνευθεί στο σπέρμα (σε δύο περιπτώσεις) στις 21 και 24 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, ενώ ιικό RNA έχει ανιχνευθεί στο σπέρμα 62 ημέρες μετά την κλινική έναρξη νόσου ενός ασθενούς (χωρίς όμως να γίνει περαιτέρω έλεγχος).

Έχουν αναφερθεί και διερευνώνται αρκετές περιπτώσεις σεξουαλικής μετάδοσης από άνδρες στις συντρόφους τους. Μέχρι τις 19 Μαΐου 2016, έχουν αναφερθεί 23 περιπτώσεις πιθανής σεξουαλικής μετάδοσης του ιού (και η πρώτη περίπτωση σεξουαλικής μετάδοσης από άνδρα σε άνδρα). Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, εκτός από μία περίπτωση όπου οι πληροφορίες δεν είναι διαθέσιμες προς το παρόν, οι άνδρες παρουσίασαν κλινική νόσο συμβατή με λοίμωξη από τον ιό Zika. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το διάστημα μεταξύ της έναρξης των συμπτωμάτων στον άνδρα και στη γυναίκα σύντροφο κυμάνθηκε μεταξύ 4 και 19 ημερών.

Από τις περιπτώσεις αυτές, έγινε γνωστό ότι η μετάδοση μέσω σπέρματος μπορεί να συμβεί κατά τη χρονική περίοδο που ο άνδρας έχει συμπτώματα, καθώς και πριν την έναρξη των συμπτωμάτων του και μετά την αποδρομή των συμπτωμάτων. Μέχρι στιγμής, δεν έχει αναφερθεί σεξουαλική μετάδοση του ιού από μολυσμένες γυναίκες στους συντρόφους τους, ούτε από άτομα με ασυμπτωματική λοίμωξη.

Γονιδίωμα του ιού έχει, επίσης, ανιχνευθεί στο σάλιο κατά τη διάρκεια και μετά την οξεία φάση της νόσου. Συγκεκριμένα, έχει αναφερθεί απομόνωση του ιού στο σάλιο σε έναν ασθενή την 6η ημέρα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων και RNA το ιού ανιχνεύθηκε στο σάλιο έως και 29 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Καθώς απουσιάζουν ολοκληρωμένα δεδομένα για την παρουσία βιώσιμου ιού, για το ιικό φορτίο ή την κινητική του ιού στο σάλιο, ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού μέσω του σάλιου δεν μπορεί να εκτιμηθεί περαιτέρω, μέχρι στιγμής. Περαιτέρω έρευνα χρειάζεται για να αξιολογηθεί η μολυσματικότητα του ιού στο σάλιο.

Δυνητικός κίνδυνος μετάδοσης του ιού μέσω μετάγγισης αίματος και μέσω άλλων προϊόντων-ουσιών ανθρώπινης προέλευσης (δωρεάς οργάνων-ιστών) υπάρχει. Σε μία αναφορά, στην τελευταία επιδημία του ιού στη Γαλλική Πολυνησία, ασυμπτωματικοί αιμοδότες βρέθηκαν θετικοί για το γονιδίωμα του ιού με RT- PCR (σε ποσοστό 3%), υποδεικνύοντας το δυνητικό κίνδυνο μετάδοσης μέσω μετάγγισης αίματος. Επίσης, δεν μπορεί να αποκλεισθεί η πιθανότητα μετάδοσης του ιού μέσω δωρεάς κυττάρων, ιστών και οργάνων.

Οι αναφορές σεξουαλικής μετάδοσης του ιού μέσω μολυσμένου σπέρματος υποδεικνύουν την πιθανή μετάδοση του ιού μέσω δωρεάς σπέρματος. Ο ιός έχει ανιχνευθεί, επίσης, στα ούρα και στο μητρικό γάλα. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα σχετικά με τη μετάδοση του ιού μέσω μητρικού θηλασμού.

Η νόσος:

Η περίοδος επώασης της νόσου δεν είναι σαφής, αλλά πιθανά είναι λίγες ημέρες (μεταξύ περίπου 3 έως 14 ημερών μετά το νυγμό μολυσμένου κουνουπιού). Οι περισσότερες λοιμώξεις (έως 80%) παραμένουν ασυμπτωματικές.

Τα συμπτώματα της νόσου είναι συνήθως ήπια και η νόσος χαρακτηρίζεται από βραχύχρονη αυτοπεριοριζόμενη εμπύρετη νόσο διάρκειας 2-7 ημερών, χωρίς σοβαρές επιπλοκές και χωρίς συσχετιζόμενη θνητότητα.

Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν κηλιδώδες/βλατιδώδες (συχνά κνησμώδες) εξάνθημα που συχνά ξεκινά από το πρόσωπο και επεκτείνεται σε όλο το σώμα πυρετό, αρθραλγίες, κακουχία, μη πυώδη επιπεφυκίτιδα/υπεραιμία επιπεφυκότων, μυαλγίες και κεφαλαλγία, ενώ σπανιότερα παρουσιάζονται οπισθοβολβικός πόνος και γαστρεντερικά ενοχλήματα.

Πρόσφατη μελέτη 56 επιβεβαιωμένων συμπτωματικών κρουσμάτων στο Ρίο Βραζιλίας, μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου 2015, αναφέρει συχνότητα συμπτωμάτων: εξάνθημα (98%), κεφαλαλγία (67%), πυρετό (67%), αρθραλγία (58%), μυαλγία (49%), οπισθοβολβικό άλγος (40%), επιπεφυκίτιδα (39%) και οίδημα/διόγκωση αρθρώσεων (23%).

Τα συμπτώματα της νόσου μπορεί να είναι παρόμοια με του Δάγγειου πυρετού ή της νόσου Chikungunya και θα πρέπει αυτές οι νόσοι να περιλαμβάνονται στη διαφορική διάγνωση.

Επιπλοκές:

Σοβαρή νόσηση και θανατηφόρος έκβαση είναι σπάνια, υπάρχουν ωστόσο αυξανόμενες ενδείξεις για την αιτιολογική σχέση του ιού με νευρολογικές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. συγγενή μικροκεφαλία, σύνδρομο Guillain-Barre).

Συγκριτικό μέγεθος κεφαλής μωρού με μικροκεφαλίαΣυγκριτικό μέγεθος κεφαλής μωρού με μικροκεφαλία (Πηγή: Centers for Disease Control and Prevention)

Κατά τη διάρκεια πρόσφατων επιδημιών του ιού (στη Γαλλική Πολυνησία και στη Βραζιλία, το 2013-2014 και 2015 αντίστοιχα) καταγράφηκε σημαντική αύξηση ασθενών με αυτοάνοσες, νευρολογικές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Συγκεκριμένα, καταγράφηκε αύξηση των περιστατικών με συγγενείς ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπως μικροκεφαλία, σε έμβρυα και νεογνά από μητέρες που πιθανά εκτέθηκαν στον ιό κατά τη διάρκεια της κυήσεως (πρώτη αναφορά τον Οκτώβριο 2015, στη Βραζιλία), καθώς και αύξηση των περιστατικών συνδρόμου Guillain-Barre (πρώτη αναφορά πιθανής συσχέτισης το 2014 στη Γαλλική Πολυνησία).

Περαιτέρω πρόσφατες έρευνες έχουν ενισχύσει τη συσχέτιση της λοίμωξης από ιό Zika με την εμφάνιση εμβρυϊκών δυσπλασιών και νευρολογικών διαταραχών και υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η λοίμωξη από ιό Zika κατά τη διάρκεια του πρώτου και δεύτερου τριμήνου της κυήσεως συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο δυσπλασιών του κεντρικού νευρικού συστήματος των εμβρύων, ενώ είναι άγνωστος ο κίνδυνος που σχετίζεται με λοίμωξη κατά το τρίτο τρίμηνο της κυήσεως.

Στις 31/03/2016, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανέφερε ότι -βάσει πρόσφατων δημοσιευμένων μελετών- υπάρχει ισχυρή επιστημονική ομοφωνία ότι ο ιός Zika αποτελεί αίτιο μικροκεφαλίας, συνδρόμου Guillain-Barre και άλλων νευρολογικών διαταραχών. Ωστόσο απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την καλύτερη κατανόηση και τεκμηρίωση της σχέσης αυτής.

Πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα μέχρι σήμερα, όπως: πόσο συχνά οι μητρικές λοιμώξεις οδηγούν σε διαπλακουντιακή λοίμωξη του εμβρύου και σε συγγενή βλάβη του εγκεφάλου και σε ποιο στάδιο της κυήσεως είναι υψηλότερος ο κίνδυνος για το έμβρυο.

Επίσης, υπάρχει κενό στην πληροφορία για το εύρος των βλαβών του κεντρικού νευρικού συστήματος του εμβρύου και των επιπλοκών που οφείλονται σε ενδομήτρια λοίμωξη (έχουν αναφερθεί -εκτός από τη μικροκεφαλία- οφθαλμικές ανωμαλίες ή αποτιτανώσεις, μικροφθαλμία, απώλεια ακοής, καθυστερημένη ανάπτυξη, ενδοκρανιακές αποτιτανώσεις εγκεφάλου, διαταραχές/ανωμαλίες λευκής και φαιάς ουσίας εγκεφάλου, π.χ. φλοιϊκή υπογυρία, λυσεγκεφαλία, κοιλιομεγαλία/υδροκεφαλία, εγκεφαλική ατροφία, δυσγενεσία/ανωμαλίες μεσολοβίου, ανωμαλίες/υποπλασία παρεγκεφαλίδας, υποπλασία εγκεφαλικού στελέχους, καθυστερημένη μυελίνωση, αρθρογρύπωση, εμβρυϊκός θάνατος).

Τέλος, είναι πιθανό να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο διαπλακουντιακής μετάδοσης (π.χ. ηλικία κύησης κατά τη λοίμωξη, ηλικία μητέρας, γενετικοί συν-παράγοντες). Άλλα γνωστά αίτια εμβρυϊκών ανωμαλιών (θα πρέπει να αποκλεισθούν σε κάθε περίπτωση κυήσεως με παρόμοια ευρήματα) περιλαμβάνουν επίσης συγγενείς λοιμώξεις (π.χ. σύφιλη, τοξοπλάσμωση, ερυθρά, λοίμωξη από κυτταρομεγαλοϊό, έρπη), έκθεση σε τοξικά φάρμακα, χημικές ουσίες και ακτινοβολία, γενετικές ανωμαλίες, εμβρυϊκή υποθρεψία, ανεπάρκεια πλακούντα. Επίσης, με εξαίρεση τη συσχέτιση με το σύνδρομο Guillain-Barre, δεν είναι γνωστό το εύρος των μη συγγενών νευρολογικών διαταραχών της νόσου. Υπάρχουν αναφορές κρουσμάτων που παρουσίασαν οξεία διάχυτη εγκεφαλομυελίτιδα (ADEM), μυελίτιδα, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα και παροδική απώλεια ακοής (έως 4 εβδομάδες).

Διάγνωση:

Η διάγνωση της λοίμωξης από τον ιό Zika βασίζεται κυρίως στην ανίχνευση του ιικού RNA από κλινικά δείγματα σε οξέως πάσχοντες ασθενείς (PCR σε δείγματα αίματος, κυρίως κατά την πρώτη εβδομάδα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, ή και άλλων σωματικών υγρών, όπως ούρων, σιέλου ή σπέρματος) ή/και σε ορολογικές δοκιμασίες.

Η περίοδος ιαιμίας φαίνεται να είναι βραχεία, επιτρέποντας τη μοριακή ανίχνευση του ιού σε δείγματα αίματος συνήθως κατά τη διάρκεια των πρώτων 5 (έως 14) ημερών μετά την έναρξη συμπτωμάτων. Βιώσιμα τμήματα ιού Zika (με δυνατότητα αντιγραφής) έχουν ανιχνευθεί στο σπέρμα (σε δύο περιπτώσεις) στις 21 και 24 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, ενώ ιικό RNA έχει ανιχνευθεί στο σπέρμα 62 ημέρες μετά την κλινική έναρξη νόσου ενός ασθενούς (χωρίς όμως να γίνει περαιτέρω έλεγχος).

Ιικό RNA ανιχνεύθηκε, επίσης, με μοριακές μεθόδους στο σάλιο και στα ούρα ασθενών έως και 29 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Έχει, επίσης, αναφερθεί απομόνωση του ιού στο σάλιο και στα ούρα σε ασθενείς την 6η ημέρα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.

Ανίχνευση του ιού μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί σε άλλα κλινικά δείγματα, όπως σε αμνιακό υγρό, εγκεφαλονωτιαίο υγρό, πλακούντα, μητρικό γάλα, ή υλικό βιοψίας, μέσω PCR και ανοσοϊστοχημικών δοκιμασιών.

Από την 4η-5η ημέρα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, μπορούν να διεξαχθούν ορολογικές δοκιμασίες για την ανίχνευση ειδικών IgM αντισωμάτων. Ειδικά IgM αντισώματα για φλαβοϊούς ανιχνεύονται συνήθως για 2-3 μήνες ή και ενίοτε για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενώ ειδικά IgG αντισώματα εμφανίζονται αργότερα, συνήθως από την 8η-10η και παραμένουν ανιχνεύσιμα για μήνες. Η ορολογική διερεύνηση απαιτεί τουλάχιστον δύο διαδοχικά δείγματα αίματος σε μεσοδιάστημα 2-3 εβδομάδων. Η διάγνωση πρόσφατης λοίμωξης μπορεί να υποστηριχθεί σε περίπτωση ορομετατροπής ή αύξησης (τετραπλασιασμού) του τίτλου των ειδικών αντισωμάτων σε διαδοχικά δείγματα ορού.

Ορισμός ύποπτου κρούσματος - Κρούσματα υπό διερεύνηση για ιό Zika στην Ελλάδα

Η έγκαιρη διάγνωση και άμεση δήλωση των (ύποπτων και επιβεβαιωμένων) κρουσμάτων λοίμωξης από ιό Zika (όπως και από ιούς Δάγγειου πυρετού και Chikungunya) έχει ιδιαίτερη σημασία για την πρόληψη της περαιτέρω εξάπλωσής τους. Ως εκ τούτου, συνιστάται η εργαστηριακή διερεύνηση για λοίμωξη από τον ιό Zika σε κάθε ύποπτο περιστατικό και σε κάθε «υπό διερεύνηση» κρούσμα (όπως ορίζονται παρακάτω), για τα περιστατικά αυτά (ακόμη και πριν την εργαστηριακή επιβεβαίωσή τους).

Άμεση εργαστηριακή διερεύνηση για τον ιό Zika και άμεση ενημέρωση του ΚΕΕΛΠΝΟ συνιστάται σε όλα τα άτομα που υπάγονται στις παρακάτω κατηγορίες:

  1. Ασθενείς που παρουσίασαν κλινική εικόνα συμβατή με λοίμωξη από ιό Zika (όπως εξάνθημα ή/και εμπύρετο και άλλα συμβατά συμπτώματα ή σημεία, π.χ. αρθραλγία, μυαλγία, κεφαλαλγία, μη πυώδη επιπεφυκίτιδα /υπεραιμία επιπεφυκότων) εντός δύο (2) εβδομάδων μετά την τελευταία πιθανή έκθεση στον ιό Zika*.
  2. Ασθενείς που παρουσίασαν νευρολογικά συμπτώματα (όπως σύνδρομο Guillain-Barre, οξεία χαλαρή παράλυση, μυελίτιδα, μηνιγγίτιδα, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα) εντός τεσσάρων (4) εβδομάδων μετά πιθανή έκθεση στον ιό Zika*.
  3. Έγκυες γυναίκες με πιθανή έκθεση στον ιό Zika* κατά τη διάρκεια της κυήσεως (σε οποιαδήποτε στιγμή από την έναρξη της κυήσεως) ή κατά τις 8 εβδομάδες πριν τη σύλληψη, ανεξαρτήτως συμπτωμάτων ή σημείων στην έγκυο ή στο έμβρυο (συμπεριλαμβανομένων των ασυμπτωματικών εγκύων).
  4. Λεχωίδες γυναίκες με πιθανή έκθεση στον ιό Zika* κατά τη διάρκεια της κυήσεως ή κατά τις 8 εβδομάδες πριν τη σύλληψη, όταν τα νεογνά παρουσιάζουν συγγενείς ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος (όπως π.χ. μικροκεφαλία) ή άλλες ανωμαλίες, ή κλινική εικόνα συμβατή με λοίμωξη από ιό Zika.
  5. Νεογνά με συγγενείς ανωμαλίες του κεντρικού νευρικού συστήματος (όπως π.χ. μικροκεφαλία, ενδοκρανιακές αποτιτανώσεις), οι οποίες ανιχνεύθηκαν κατά τη διάρκεια της κυήσεως ή κατά τη γέννηση, ή με κλινική εικόνα συμβατή με λοίμωξη από ιό Zika, όταν αναφέρεται πιθανή έκθεση στον ιό Zika* της μητέρας κατά τη διάρκεια της κυήσεως ή κατά τις 8 εβδομάδες πριν τη σύλληψη.
  6. Νεογνά που γεννήθηκαν από μητέρες με θετικό εργαστηριακό έλεγχο για τον ιό Zika.
  7. Θνησιγενή έμβρυα ή κυήματα από αυτόματες αποβολές από γυναίκες με πιθανή έκθεση στον ιό Zika* κατά τη διάρκεια της κυήσεως ή κατά τις 8 εβδομάδες πριν τη σύλληψη.

* Η «πιθανή έκθεση στον ιό Zika» περιλαμβάνει: ταξίδι ή παραμονή σε περιοχή με μετάδοση του ιού Zika, σεξουαλική επαφή με άνδρα που επιβεβαιώθηκε ως κρούσμα λοίμωξης από ιό Zika τους τελευταίους έξι (6) μήνες, σεξουαλική επαφή με άνδρα που παρέμεινε σε περιοχή με μετάδοση του ιού Zika τις τελευταίες οκτώ (8) εβδομάδες.

Επιπρόσθετα, συνιστάται άμεση ενημέρωση του ΚΕΕΛΠΝΟ σε περιπτώσεις συρροών ανεξήγητης εξανθηματικής νόσου, κατά την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών. Επισημαίνεται ότι ο ορισμός ύποπτου κρούσματος και κρουσμάτων προς διερεύνηση (προς εργαστηριακό έλεγχο για τον ιό Zika) μπορεί να τροποποιούνται ανάλογα με τις επιστημονικές εξελίξεις και ο επικαιροποιημένος ορισμός θα αναρτάται στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ.

Διαφορική διάγνωση:

Τα αποτελέσματα των ορολογικών δοκιμασιών πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, λόγω διασταυρούμενων αντιδράσεων με άλλους αρμποϊούς (Δάγγειου πυρετού, κίτρινου πυρετού, Δυτικού Νείλου) και ανάλογα με το ιστορικό εμβολιασμού έναντι φλαβοϊών (π.χ. εμβολιασμός για κίτρινο πυρετό) και την κυκλοφορία άλλων φλαβοϊών στην περιοχή έκθεσης.

Στη διαφορική διάγνωση της λοίμωξης συνιστάται να συμπεριλαμβάνονται και άλλες λοιμώξεις, όπως π.χ. Δάγγειος πυρετός, νόσος Chikungunya, ελονοσία, οι οποίες μπορεί να συνυπάρχουν (καθώς και άλλες λοιμώξεις, όπως π.χ. λεπτοσπείρωση, ρικετσιώσεις, στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις, ερυθρά, ιλαρά, λοιμώξεις από παρβοϊούς, εντεροϊούς, αδενοϊούς).

Ως εκ τούτου, ο εργαστηριακός έλεγχος των ύποπτων κρουσμάτων συνιστάται να περιλαμβάνει επιπρόσθετα και έλεγχο άλλων αρμποϊών, όπως ιών Δάγγειου πυρετού και Chikungunya, καθώς υπάρχουν αναφορές συν-λοίμωξης με ιό Zika και άλλους αρμποϊούς και λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες.

Αντιμετώπιση - θεραπεία κρουσμάτων:

Δεν υπάρχει επί του παρόντος προφυλακτική ή ειδική θεραπευτική αγωγή ή εμβόλιο έναντι του ιού. Η θεραπεία είναι γενικά υποστηρικτική και μπορεί να περιλαμβάνει ανάπαυση, χορήγηση υγρών, χρήση αναλγητικών και αντιπυρετικών και αντιισταμινικών για το κνησμώδες εξάνθημα.

Λόγω παρόμοιας γεωγραφικής κατανομής με ιούς Δάγγειου πυρετού και Chikungunya, τα ύποπτα κρούσματα για λοίμωξη από ιό Zika πρέπει να αξιολογούνται και να αντιμετωπίζονται και ως πιθανές λοιμώξεις από ιό Δάγγειου πυρετού και Chikungunya.

Η χορήγηση ακετυλοσαλυκιλικού οξέος (ασπιρίνης) ή μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων πρέπει να αποφεύγεται, τουλάχιστον μέχρι να αποκλεισθεί ο Δάγγειος πυρετός, αλλά και γενικά λόγω του δυνητικά αυξημένου κινδύνου αιμορραγικού συνδρόμου που αναφέρεται με άλλους φλαβοϊούς, καθώς και λόγω του κινδύνου συνδρόμου Reye μετά από ιογενή λοίμωξη σε παιδιά και εφήβους.

Τα άτομα που έχουν μολυνθεί με τον ιό Zika, Chikungunya, ή τον ιό του Δάγγειου πυρετού θα πρέπει να προστατεύονται από περαιτέρω έκθεση στα κουνούπια κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών της νόσου ώστε να εμποδιστεί η μόλυνση και άλλων κουνουπιών και να μειωθεί ο κίνδυνος της τοπικής μετάδοσης.

Πρόληψη:

Τα μέτρα πρόληψης περιλαμβάνουν:

  • Ολοκληρωμένα προγράμματα ελέγχου του διαβιβαστή.
  • Μέτρα ατομικής προστασίας από την έκθεση σε κουνούπια.
  • Εγρήγορση των επαγγελματιών υγείας για την έγκαιρη διάγνωση.
  • Αντιμετώπιση και προστασία των κρουσμάτων από τσιμπήματα κουνουπιών.
  • Ενημέρωση του κοινού και των ταξιδιωτών σε προσβεβλημένες χώρες, για τη λήψη των ενδεικνυόμενων προληπτικών μέτρων.
  • Μέτρα για την ασφάλεια προϊόντων ανθρώπινης προέλευσης.

Έλεγχος κουνουπιών - Προστασία από κουνούπια:

Η πρόληψη και αντιμετώπιση της λοίμωξης - όσον αφορά στο διαβιβαστή- βασίζεται στη μείωση του πληθυσμού των κουνουπιών μέσω του περιορισμού των εστιών αναπαραγωγής τους και ολοκληρωμένων προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών και στην παρεμπόδιση της επαφής μεταξύ κουνουπιών και ανθρώπων. Τα μέτρα προστασίας από τα κουνούπια θα πρέπει να λαμβάνονται -κατά την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών- καθ’ όλες τις ώρες δραστηριότητας των συγκεκριμένων κουνουπιών, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συγκεκριμένα κουνούπια είναι πιο δραστήρια κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Οδηγίες προς ταξιδιώτες:

Στην ιστοσελίδα του ΚΕΕΛΠΝΟ αναρτώνται -από το Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής- επικαιροποιημένες οδηγίες προς ταξιδιώτες που επισκέπτονται περιοχές με τρέχουσα τοπική μετάδοση του ιού Zika και οδηγίες μετά την επιστροφή τους από προσβεβλημένες περιοχές (π.χ. για μέτρα ατομικής προστασίας από κουνούπια και ασφαλείς σεξουαλικές πρακτικές κατά το ταξίδι και για ένα διάστημα μετά την επιστροφή τους, αναβολή ταξιδιού σε προσβεβλημένες περιοχές σε περίπτωση εγκυμοσύνης ή επικείμενης εγκυμοσύνης, εγρήγορση για ύποπτα συμπτώματα).

Πρόληψη σεξουαλικής μετάδοσης του ιού:

Σχετικά με την πρόληψη της σεξουαλικής μετάδοσης του ιού, σύμφωνα με συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας:

  • Όλα τα άτομα που έχουν προβληθεί από τον ιό και οι σεξουαλικοί τους σύντροφοι (ιδιαίτερα οι έγκυες γυναίκες ή σε επικείμενη εγκυμοσύνη) θα πρέπει να ενημερώνονται για την πιθανότητα μετάδοσης του ιού μέσω σεξουαλικής επαφής, για τις πρακτικές ασφαλούς σεξ και τις μεθόδους αντισύλληψης και να ακολουθούν πρακτικές ασφαλούς σεξ, με την ορθή και συστηματική χρήση προφυλακτικών.
  • Οι σεξουαλικοί σύντροφοι εγκύων γυναικών που επιστρέφουν από περιοχές με τοπική μετάδοση του ιού πρέπει να ακολουθούν πρακτικές ασφαλούς σεξ, με τη χρήση προφυλακτικών ή να απέχουν από τις σεξουαλικές επαφές, τουλάχιστον καθ΄όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
  • Άτομα που επισκέπτονται περιοχές με τοπική μετάδοση του ιού πρέπει να ακολουθούν πρακτικές ασφαλούς σεξ ή αποχή από σεξουαλική δραστηριότητα.
  • Ζευγάρια ή γυναίκες που επιθυμούν εγκυμοσύνη, που επιστρέφουν από περιοχές με μετάδοση του ιού Zika, συνιστάται να περιμένουν τουλάχιστον οκτώ (8) εβδομάδες πριν προσπαθήσουν σύλληψη, ώστε να εξασφαλίσουν ότι κάθε πιθανή λοίμωξη από τον ιό έχει παρέλθει (και να περιμένουν 6 μήνες εάν ο άνδρας σύντροφος ήταν συμπτωματικός).
  • Όλοι οι επιστρέφοντες ταξιδιώτες -άνδρες και γυναίκες- θα πρέπει να υιοθετούν πρακτικές ασφαλούς σεξ (συμπεριλαμβανομένης ορθής και συνεπούς χρήσης προφυλακτικού) ή αποχή από σεξουαλικές επαφές για τουλάχιστον οκτώ (8) εβδομάδες μετά την επιστροφή τους, εφόσον ήταν και παραμένουν ασυμπτωματικοί. Αν -πριν ή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου- οι άνδρες ταξιδιώτες εκδηλώσουν συμπτώματα (εξάνθημα, πυρετός, αρθραλγία, μυαλγία ή επιπεφυκίτιδα, θα πρέπει να εφαρμόζουν πρακτικές ασφαλούς σεξ ή αποχή από σεξουαλικές επαφές για τουλάχιστον έξι (6) μήνες. Οι γυναίκες θα πρέπει να είναι ορθά ενημερωμένες για αυτήν τη σύσταση.

Οδηγίες για άτομα με πιθανή έκθεση στον ιό Zika (ταξίδι ή πιθανή σεξουαλική μετάδοση) και για ασθενείς, που επιθυμούν εγκυμοσύνη.

Ο Παγκόσμιος οργανισμός Υγείας συνιστά σε ζευγάρια ή γυναίκες που επιθυμούν εγκυμοσύνη, που επιστρέφουν από περιοχές με μετάδοση του ιού Zika, να περιμένουν τουλάχιστον οκτώ (8) εβδομάδες πριν προσπαθήσουν σύλληψη (και 6 μήνες εάν ο άνδρας σύντροφος ήταν συμπτωματικός).

Το CDC (ΗΠΑ) έχει, επίσης, εκδώσει παρόμοιες οδηγίες για άτομα με πιθανή έκθεση στον ιό Zika (ταξίδι ή πιθανή σεξουαλική μετάδοση), καθώς και για ασθενείς με νόσο από τον ιό (ή συμβατή κλινική εικόνα) που επιθυμούν εγκυμοσύνη. Εφόσον οι εκτεθειμένοι παραμένουν ασυμπτωματικοί, το CDC συνιστά αναμονή για τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά την τελευταία πιθανή έκθεση στον ιό πριν την προσπάθεια σύλληψης. Σε περίπτωση νόσησης από ιό Zika συνιστά στους άνδρες ασθενείς αναμονή τουλάχιστον 6 μηνών μετά την έναρξη συμπτωμάτων πριν την προσπάθεια σύλληψης και στις γυναίκες ασθενείς αναμονή τουλάχιστον 8 εβδομάδων μετά την έναρξη συμπτωμάτων πριν την προσπάθεια σύλληψης.

Σύμφωνα και με τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νόσων (ECDC), ιδιαιτέρως αυξημένη θα πρέπει να είναι η ευαισθητοποίηση των μαιευτήρων-γυναικολόγων, παιδιάτρων-νεογνολόγων και νευρολόγων σχετικά με τη λοίμωξη από τον ιό Zika και τις πιθανές νευρολογικές/νευροαναπτυξιακές επιπλοκές της. Οι ιατροί θα πρέπει να είναι ενήμεροι για την πιθανή εμφάνιση νευρολογικών συνδρόμων (π.χ. συνδρόμου Guillain-Barre, μηνιγγίτιδας, μηνιγγοεγκεφαλίτιδας, μυελίτιδας), για τον κίνδυνο νευρολογικών συγγενών συνδρόμων (π.χ. μικροκεφαλίας), καθώς και για πιθανές επιπλοκές της λοίμωξης που δεν έχουν ακόμη περιγράφει ή άτυπες κλινικές εκδηλώσεις σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες (π.χ. παιδιά, ηλικιωμένους, ανοσοκατεσταλμένους, ασθενείς με δρεπανοκυπαρική αναιμία).

Επιπρόσθετα, οι ιατροί συγκεκριμένων ειδικοτήτων θα πρέπει να είναι ενήμεροι για τις κάτωθι πληροφορίες και συστάσεις, οι οποίες βέβαια μπορεί να τροποποιούνται, ανάλογα με τις επιστημονικές εξελίξεις:

Οι γυναικολόγοι-μαιευτήρες συνιστάται:

  1. Να ρωτούν τις έγκυες γυναίκες για πιθανή έκθεσή τους στον ιό (ταξίδι σε προσβεβλημένη περιοχή ή σεξουαλική επαφή με ταξιδιώτη από προσβεβλημένη περιοχή), κατά τη διάρκεια της κυήσεως ή κατά τις 8 εβδομάδες πριν τη σύλληψη. Σε περίπτωση πιθανής έκθεσης εγκύου στον ιό Zika συνιστάται εργαστηριακός έλεγχός της για τον ιό (δείγμα αίματος), λήψη ιστορικού ύποπτων συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της κυήσεως (ή κατά τις 8 εβδομάδες πριν τη σύλληψη), συμβουλή για άμεση ιατρική εκτίμηση επί εμφάνισης ύποπτων συμπτωμάτων, κατάλληλη παρακολούθηση.
  2. Να είναι ενήμεροι σχετικά με τις επικακοποιημένες ταξιδιωτικές οδηγίες για έγκυες γυναίκες (αναβολή ταξιδιού σε χώρα με ενεργό μετάδοση του ιού) και τους σεξουαλικούς συντρόφους τους που ταξίδεψαν σε προσβεβλημένη χώρα (πρακτικές ασφαλούς σεξ ή αποχή από το σεξ για όλη τη διάρκεια της κυήσεως), καθώς και για άτομα με πιθανή έκθεση στον ιό που επιθυμούν εγκυμοσύνη.
  3. Όσοι ασχολούνται με θέματα ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (με δωρεά σπέρματος, ωαρίων, εμβρύων) να είναι ενήμεροι για τον πιθανό κίνδυνο μετάδοσης του ιού Zika μέσω αυτών των προϊόντων από δότες με πιθανή έκθεση στον ιό και για τις συνιστώμενες οδηγίες, π.χ. για τον αποκλεισμό ταξιδιωτών από προσβεβλημένες περιοχές από δωρεά σπέρματος για 6 μήνες μετά την επιστροφή τους (ή έλεγχο σπέρματος για τον ιό).

Οι νεογνολόγοι-παιδίατροι συνιστάται να είναι ενήμεροι για την ανάγκη εκτίμησης νεογνών που γεννήθηκαν από μητέρες με λοίμωξη από ιό Zika (ή πιθανή έκθεση στον ιό) κατά τη διάρκεια της κυήσεως, για πιθανές νευρολογικές διαταραχές ή συγγενείς ανωμαλίες.

Οι ιατροί και άλλοι επαγγελματίες υγείας που παρέχουν υπηρεσίες ταξιδιωτικής ιατρικής, πριν και μετά το ταξίδι (ιατρεία ταξιδιωτικής ιατρικής, Δ/νσεις Δημόσιας Υγείας) θα πρέπει να είναι ενήμεροι σχετικά με:

  1. τις επικαιροποιημένες συνιστώμενες οδηγίες προς τους ταξιδιώτες σε χώρες με ενεργό μετάδοση του ιού ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο προσβολής τους (όπως π.χ. με μέτρα ατομικής προστασίας από κουνούπια και πρακτικές ασφαλούς σεξ),
  2. τις επικαιροποιημένες ταξιδιωτικές οδηγίες σε περίπτωση εγκυμοσύνης ή επικείμενης εγκυμοσύνης (αναβολή ταξιδιού σε χώρα με ενεργό μετάδοση του ιού) και τις οδηγίες για τους σεξουαλικούς συντρόφους εγκύων, οι οποίοι ταξίδεψαν σε προσβεβλημένη χώρα (πρακτικές ασφαλούς σεξ ή αποχή από το σεξ τουλάχιστον για όλη τη διάρκεια της κυήσεως),
  3. τις οδηγίες σε επιστρέφοντες ταξιδιώτες ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο περαιτέρω μετάδοσης (π.χ. πρακτικές ασφαλούς σεξ ή αποχή από το σεξ για τουλάχιστον 8 εβδομάδες μετά την επιστροφή τους εφόσον ήταν και παραμένουν ασυμπτωματικοί και για τουλάχιστον 6 μήνες εάν -πριν ή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου- οι άνδρες ταξιδιώτες εκδηλώσουν συμπτώματα, αποκλεισμός από αιμοδοσία και δωρεά άλλων προϊόντων/ουσιών ανθρώπινης προέλευσης, π.χ. σπέρματος, για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, εγρήγορση για ύποπτα συμπτώματα και άμεση ιατρική εκτίμηση επί εμφάνισης συμπτωμάτων),
  4. τις επικαιροποιημένες οδηγίες για ταξιδιώτες με πιθανή έκθεση στον ιό (ή λοίμωξη/νόσο από τον ιό) που επιθυμούν εγκυμοσύνη.

Οι υπηρεσίες αιμοδοσίας θα πρέπει να είναι ενήμερες για τον πιθανό κίνδυνο μετάδοσης του ιού Zika μέσω μετάγγισης προϊόντων αίματος, από δότες με πιθανή έκθεση στον ιό και για τις συνιστώμενες οδηγίες, π.χ. για τον αποκλεισμό αιμοδοτών για 28 ημέρες μετά την επιστροφή τους από προσβεβλημένη περιοχή.

Οι μονάδες μεταμοσχεύσεων ιστών, οργάνων και κυττάρων, καθώς και άλλων ουσιών ανθρώπινης προέλευσης θα πρέπει να είναι ενήμερες για τον πιθανό κίνδυνο μετάδοσης του ιού Zika με τις μεταμοσχεύσεις και να γνωρίζουν τα σχετικά μέτρα βιοεπαγρύπνησης.

 

Η μικροκεφαλία (microcephaly) είναι μια σπάνια (2 παιδιά ανά 10.000 γεννήσεις) ανωμαλία κατά τη γέννηση, όπου το κεφάλι ενός μωρού είναι μικρότερο από το αναμενόμενο, σε σύγκριση με τα μωρά του ίδιου φύλου και ηλικίας. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το κεφάλι του μωρού μεγαλώνει επειδή ο εγκέφαλος αναπτύσσεται. Μικροκεφαλία μπορεί να συμβεί όταν ο εγκέφαλος του μωρού δεν αναπτύσσεται σωστά κατά τη διάρκεια της κύησης ή σταματάει να αναπτύσσεται μετά τη γέννηση, με αποτέλεσμα το μέγεθος της κεφαλής να είναι μικρότερο. Η μικροκεφαλία μπορεί να είναι μεμονωμένη, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να συμβεί χωρίς άλλες γενετικές ανωμαλίες, ή μπορεί να συμβεί σε συνδυασμό με άλλες σοβαρές γενετικές ανωμαλίες.Τα μωρά με μικροκεφαλία μπορούν να εμφανίσουν μια σειρά από προβλήματα, ήπια έως σοβαρά και συχνά δια βίου ανάλογα με την σοβαρότητα της μικροκεφαλίας τους. Η μικροκεφαλία έχει συνδεθεί με αναπτυξιακή καθυστέρηση, διανοητική αναπηρία, προβλήματα στην ομιλία, την κίνηση και την ισορροπία, διατροφικά προβλήματα, όπως δυσκολία στην κατάποση, απώλεια και προβλήματα της όρασης και της ακοής.

Τα αίτια της μικροκεφαλίας στα περισσότερα μωρά παραμένουν άγνωστα. Μερικά μωρά έχουν μικροκεφαλία, πιθανά λόγω γονιδιακών μεταλλάξεων. Ωστόσο έχουν ενοχοποιηθεί και ορισμένες λοιμώξεις, κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης όπως η ερυθρά, η τοξοπλάσμωση, η λοίμωξη από κυτταρομεγαλοϊό και πρόσφατα η λοίμωξη από τον ιό Zika αλλά και άλλες αιτίες όπως ο σοβαρός υποσιτισμός, το αλκοόλ, ορισμένα φάρμακα και τοξικές χημικές ουσίες.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η μικροκεφαλία μπορεί μερικές φορές να διαγνωστεί στα πλαίσια του υπερηχογραφικού ελέγχου που θα πρέπει να γίνεται στα τέλη του 2ου τριμήνου ή στις αρχές του τρίτου τριμήνου. Μετά τη γέννηση του μωρού η διάγνωση της μικροκεφαλίας τίθεται με την μέτρηση της περιμέτρου της κεφαλής κατά την διάρκεια της φυσικής εξέτασης.

Θεραπεία για την μικροκεφαλία δεν υπάρχει. Τα μωρά με ήπια μικροκεφαλία συχνά δεν αντιμετωπίζουν άλλα προβλήματα εκτός από το μικρό μέγεθος της κεφαλής. Σε αυτά τα μωρά θα χρειαστεί να παρακολουθείται τακτικά η ανάπτυξη και η εξέλιξή τους. Σε μωρά με σοβαρή μικροκεφαλία, η θεραπεία εστιάζεται στην πρώιμη διαχείριση των αναπτυξιακών τους προβλημάτων και στην βελτίωση και μεγιστοποίηση των σωματικών και πνευματικών τους ικανοτήτων.

Πηγή:

  • Κέντρο Ελέγχου και πρόληψης Νοσημάτων
  • Centers for Disease Control and Prevention
  • Εγκύκλιος του υπουργείου υγείας, με θέμα: «Μέτρα και οδηγίες για τον ιό Zika» (ΑΔΑ: Ω2Ν8465ΦΥΟ-7Ε4.17/03/2016).

Σχετικά άρθρα