Τα ινομυώματα (Uterine fibroids) είναι οι πιο συχνοί καλοήθεις όγκοι που εμφανίζονται στη μήτρα. Πρόκειται για άτακτο τοπικό πολλαπλασιασμό των μυϊκών ινών και του ινώδους ιστού της μήτρας με αποτέλεσμα να δημιουργούνται καλά περιγεγραμμένοι όγκοι που το μέγεθός τους μπορεί να ποικίλει από 0,5 εκατοστά έως και πάνω από 15 εκατοστά. Η πιθανότητα να εξελιχθούν σε σάρκωμα αναφέρεται περίπου στο 1 ‰ και αυτό κυρίως σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Εμφανίζονται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας σε ποσοστό 15-20 % συνήθως άτοκες.
Αποτελούνται από δύο μέρη την κάψα (περίβλημα) και τον πυρήνα (εσωτερικό) γεγονός που καθιστά σχετικά εύκολη την αναγνώριση των ορίων τους και την χειρουργική τους αφαίρεση (εκπυρήνιση). Μπορεί να είναι μονήρη ή πολλαπλά, σε διάφορα μεγέθη και θέσεις στη μήτρα.
Αίτια:
Τα αίτια της εμφάνισης τους δεν είναι γνωστά. Η ύπαρξή τους έχει συσχετιστεί με τα επίπεδα οιστρογόνων αφού αναπτύσσονται στην αναπαραγωγική ηλικία αυξάνουν κατά την κύηση καθώς και με την λήψη οιστρογόνων, ενώ μειώνονται μετά την εμμηνόπαυση και με την χορήγηση φαρμάκων που ανταγωνίζονται τα οιστρογόνα.
Εντόπιση:
Ανάλογα με την θέση τους διακρίνονται σε:
- Ενδοτοιχωματικά εάν βρίσκονται μέσα στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας.
- Υποβλεννογόνια εάν προβάλουν εσωτερικά στην κοιλότητα της μήτρας.
- Υπορογόνια αν προβάλουν εξωτερικά της μήτρας.
- Ενδοσυνδεσμικά εάν έχουν αναπτυχθεί στους συνδέσμους της μήτρας.
- Παρασιτικά εάν έχουν αποκοπεί από την μήτρα και έχουν αναπτύξει καινούργια αγγείωση μακριά από την μήτρα.
Ανάλογα με την εμφάνιση τους ονομάζονται μισχωτά εάν διαθέτουν μίσχο ή απλά ινομυώματα εάν όχι. Τεχθέντα ονομάζονται εκείνα τα υποβλεννογόνια ινομυώματα που είτε έχουν μακρύ μίσχο με αποτέλεσμα το ινομύωμα να περάσει τον τράχηλο και να προβάλει στον κόλπο ή να αποκοπεί ο μίσχος και το ινομύωμα να περάσει στον κόλπο και να αποβληθεί.
Τα ινομυώματα μπορούν να υποστούν εκφυλιστικές αλλοιώσεις και να μετατραπούν σε κύστη (κυστική εκφύλιση), να αντικατασταθεί ό μυϊκός και ινώδης ιστός από λίπος (λιπώδη εκφύλιση), υαλοειδή εκφύλιση κ.α. ενώ τα μισά από τα ινομυώματα κατά την εγκυμοσύνη και κυρίως στο μέσον της, μπορούν να υποστούν ερυθρά εκφύλιση μια κατάσταση επώδυνη που όμως αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή και δεν χρειάζεται χειρουργείο.
Συμπτώματα:
Οι περισσότερες γυναίκες με ινομυώματα, είναι ασυμπτωματικές, ενώ συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν ανάλογα με την εντόπιση και το μέγεθος του ινομυώματος.
Συνήθη συμπτώματα είναι:
- Αίσθηση βάρους χαμηλά στην κοιλιά.
- Διάταση της κοιλιάς.
- Μεγάλη απώλεια αίματος κατά την περίοδο (μηνορραγία).
- Δυσκοιλιότητα.
- Συχνουρία.
- Αναιμία.
- Ερυθροκυττάρωση (υψηλός αιματοκρίτης) σπάνια από ινομυώματα που παράγουν ερυθροποιητίνη.
- Κιρσοί κάτω άκρων λόγω πίεσης των αγγείων της κοιλιάς.
Τα ινομυώματα δεν μπορούν να συσχετιστούν με υπογονιμότητα παρά μόνο εάν όλα τα πιθανά αίτια υπογονιμότητας έχουν αποκλεισθεί και το ινομύωμα είναι υποβλεννογόνιο και θεωρητικά μπορεί να επηρεάσει την λειτουργία των σαλπίγγων. Μπορεί όμως να αποτελέσουν αίτιο αποβολής και κυρίως αυτά που βρίσκονται εσωτερικά της μήτρας (υποβλεννογόνια).
Διάγνωση:
Αυτή θα στηριχθεί στο ιστορικό εφόσον υπάρχουν συμπτώματα, την αμφίχειρη ψηλάφηση αλλά κυρίως στο υπερηχογράφημα των έσω γεννητικών οργάνων. Η μαγνητική τομογραφία είναι χρήσιμη εφόσον υπάρχει υποψία καρκίνου ή πρόβλημα διαφοροδιάγνωσης π.χ. G.I.S.T. δουγλασίου. Αυτό που πάντα θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι εάν το ινομύωμα αυξάνει γρήγορα το μέγεθος του.
Θεραπεία:
Αυτή θα εξαρτηθεί από την ύπαρξη ή όχι συμπτωμάτων, την ηλικία της γυναίκας, εάν επιθυμεί εγκυμοσύνη, εάν έχουμε ταχεία αύξηση του ινομυώματος και αν το συνολικό μέγεθος ινομυώματος και μήτρας είναι ίσο ή μεγαλύτερο με το μέγεθος εγκυμονούσας μήτρας 12 εβδομάδων. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι επεμβατική ή φαρμακευτική οι μέχρι σήμερα θεραπείες είναι:
Κλασικές χειρουργικές:
- Χειρουργική εκπυρήνιση των ινομυωμάτων.
- Λαπαροσκόπική εκπυρήνιση.
- Ολική υστερεκτομή.
- Υστεροσκοπική αφαίρεση υποβλεννογόνιων ινομυωμάτων.
Άλλες επεμβατικές μέθοδοι:
- Εμβολισμός (θρόμβωση)των αγγείων του ινομυώματος.
- Καταστροφή του ινομυώματος με υπερήχους υψηλής συχνότητας.
Μη επεμβατική αντιμετώπιση (χορήγηση φαρμάκων που ανταγωνίζονται τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη):
- Χορήγηση GnRH αναλόγων.
- Χορήγηση μιφεπριστόνης.
Καμία θεραπεία δεν είναι ριζική πλην της ολικής αφαίρεσης της μήτρας αφού σε ποσοστό 25% για όλες τις επεμβατικές μεθόδους έχουμε πιθανότητα αύξησης και νέου ινομυώματος και πιθανά νέου χειρουργείου. Ενώ ύστερα από την χορήγηση GnRH αναλόγων η υποτροπή του ινομυώματος αναμένεται μέσα στους επόμενους 6 μήνες από την διακοπή του φαρμάκου.
Εάν γίνει χειρουργική αντιμετώπιση του ινομυώματος τότε κύηση επιτρέπεται μετά από 6 μήνες, ενώ αν δεν έχει γίνει πλήρη διάνοιξη του τοιχώματος της μήτρας κατά την επέμβαση μπορεί να εκτελεστεί κολπικός τοκετός αν και η πιθανότητα ρήξης (σχισίματος) της μήτρας κατά τη διάρκεια του τοκετού δεν μπορεί να αποκλειστεί.