Πρόκειται για μια επιφανειακή μη μεταδιδόμενη μυκητίαση, πολύ διαδεδομένη παγκοσμίως.
Οφείλεται στο ζυμομύκητα Malassezia furfur (γνωστός παλαιοτέρα ως Pityrosporum) ο οποίος βρίσκεται φυσιολογικά στο δέρμα μας και κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να προκαλέσει την νόσο.
Οι συνθήκες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την ανάπτυξή του και την πρόκληση της νόσου είναι η υγρασία και η μεγάλη παραγωγή σμήγματος σε άτομα με πολύ λιπαρό δέρμα.
Ποικιλόχρους πιτυρίαση Η νόσος είναι πιο συχνή σε ανοσοκατασταλμένα άτομα όπως οι πάσχοντες από AIDS, λέμφωμα, διαβήτη, νόσο του Cushing και σε όσους λαμβάνουν χρονίως φάρμακα που καταστέλλουν την άμυνα του οργανισμού (π.χ κορτικοστεροειδή), ενώ δεν αποκλείεται και η γενετική προδιάθεση.
Η ποικιλόχρους πιτυρίαση προσβάλει κυρίως νεαρούς ενήλικες (ηλικίας 15-24 ετών) και των δύο φύλων και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση αποχρωματισμένων κηλίδων με ελαφριά απολέπιση, χρώματος καφέ, ερυθρού ή και αχρωμικές, εξ ου και το όνομα ποικιλόχρους πιτυρίαση, στον κορμό, την πλάτη και τα άνω άκρα ενώ στο πρόσωπο και στο κεφάλι εμφανίζεται πολύ πιο σπάνια.
Ο υπεύθυνος ζυμομύκητας αναστέλλει την παραγωγή των κατάλληλων ενζύμων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή της μελανίνης (της χρωστικής ουσίας του δέρματος που παράγεται με την έκθεσή μας στον ήλιο) από τα μελανοκύτταρα. Έτσι το δέρμα αποχρωματίζεται και η κατάσταση επιδεινώνεται (οι κηλίδες γίνονται ολοένα πιο εμφανείς και αντιαισθητικές) μετά την έκθεση στον ήλιο. Και αυτό διότι στα υπόλοιπα σημεία όπου τα μελανοκύτταρα συνεχίζουν να παράγουν κανονικά μελανίνη, το δέρμα σκουραίνει.
Θεραπεία:
Η νόσος αν παραμείνει χωρίς θεραπεία χρονίζει, αυξάνεται ο αριθμός των βλαβών και με την έκθεση στον ήλιο αυξάνει η μελάγχρωση των βλαβών με αποτέλεσμα να εμφανίζονται μεγάλες δυσχρωμίες στο δέρμα.
Η θεραπεία της νόσου αν η έκτασή της είναι μικρή μπορεί να είναι τοπική με κρέμες, λοσιόν, σπρέι ή σαμπουάν και συστηματική με αντιμυκητιασικά από του στόματος στις πιο εκτεταμένες μορφές της.
Η λοσιόν με σουλφίδιο σεληνίου μπορεί να εφαρμοστεί από τον λαιμό μέχρι τη μέση καθημερινά για 5-15 λεπτά για 7 ημέρες. Αυτή η θεραπεία επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα για ένα μήνα και στη συνέχεια κάθε μήνα για συντήρηση.
Το σαμπουάν κετοκοναζόλης 1% ή 2%, εφαρμοζόμενο στο στήθος και την πλάτη για 5 λεπτά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί εβδομαδιαίως για τη θεραπεία και την πρόληψη της επανεμφάνισης.
Η κετοκοναζόλη, 200 mg ημερησίως από το στόμα για μία εβδομάδα ή 400 mg ως εφάπαξ από του στόματος δόση ακολουθούμενη από άσκηση για να προκληθεί εφίδρωση, έχει ως αποτέλεσμα την θεραπεία του 90% των περιπτώσεων. Μετά την λήψη της κετοκοναζόλης θα πρέπει οι ασθενείς να καθοδηγούνται να μην κάνουν ντους για 8-12 ώρες γιατί η κετοκοναζόλη εκκρίνεται στο δέρμα με τον ιδρώτα.
Η εφάπαξ δόση της κετοκοναζόλης μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική και δεν πρέπει να προτιμάται σε περιοχές με ζεστό και υγρό κλίμα, ενώ η παρατεταμένη χορήγησή της ενέχει τον κίνδυνο φαρμακευτικής ηπατίτιδας. Δύο δόσεις από του στόματος φλουκοναζόλη, 300 mg για 14 ημέρες έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα.
Ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει ότι ο φυσιολογικός χρωματισμός του δέρματος θα επανέλθει περίπου 6-8 εβδομάδες μετά το τέλος της θεραπείας και ότι η νόσος μπορεί να υποτροπιάσει.
Χωρίς θεραπεία συντήρησης, υποτροπές θα εμφανιστούν σε πάνω από το 80% των θεραπευμένων περιπτώσεων, κατά τα επόμενα 2 χρόνια.
Πρόληψη υποτροπών:
Καλό είναι να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα για πρόληψη των υποτροπών που συνήθως συμβαίνουν το καλοκαίρι όπως: α) τακτική χρήση σαπουνιού με ψευδάργυρο ή σελήνιο β) χρήση ενδυμασίας που επιτρέπει την εξάτμιση του ιδρώτα γ) αποφυγή χρήσης πολύ λιπαρών αντηλιακών και κρεμών και δ) χρήση σαμπουάν κετοκοναζόλης (πλύσιμο-λούσιμο ανά 10 ημέρες).