Αντιλιπιδαιμικά φάρμακα - Φιβράτες

Οι φιβράτες (Fibrates) είναι αντιλιπιδαιμικά φάρμακα, παράγωγα του ινικού οξέος και αποτελούν τα πρώτης εκλογής φάρμακα για την αντιμετώπιση της υπερτριγλυκεριδαιμίας.

  • Η δράση των ισοµορφών των πυρηνικών ορμονικών υποδοχέων PPARΗ δράση των ισοµορφών των πυρηνικών ορμονικών υποδοχέων PPARΟι φιβράτες μειώνουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης και αυξάνουν την διάμετρο των LDL (κυρίως η σιπροφιβράτη και η φαινοφιβράτη), ωστόσο οι φιβράτες αυξάνουν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης σε ασθενείς με πρωτοπαθή υπερτριγλυκεριδαιμία που εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα της LDL χοληστερόλης.
  • Η επίδραση των φιβρατών στο μεταβολισμό των λιποπρωτεϊνών οφείλεται κυρίως σε μεταβολές στη μεταγραφή των γονιδίων που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, οι οποίες επηρεάζουν το μεταβολισμό των λιπιδίων. Συγκεκριμένα, οι φιβράτες ενεργοποιούν ειδικούς ορμονικούς πυρηνικούς υποδοχείς, οι οποίοι ονομάζονται PPARs (Peroxisomal Proliferative - Activated Receptors). Μεταξύ αυτών των υποδοχέων οι PPARa εκφράζονται στα ηπατοκύτταρα. Οι φιβράτες δρώντας σε αυτούς τους υποδοχείς ελαττώνουν την έκφραση του γονιδίου που κωδικοποιεί την APO C III (η οποία αναστέλλει τη δράση της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης) και παράλληλα αυξάνουν την έκφραση των γονιδίων που κωδικοποιούν τη λιποπρωτεϊνική λιπάση και τις απολιποπρωτεΐνες Α1 και Α ΙΙ. Έτσι οι φιβράτες αυξάνοντας την δραστηριότητα της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης αυξάνουν τα επίπεδα των HDL και τον καταβολισμό των πλούσιων σε τριγλυκερίδια λιποπρωτεϊνών VLDL.
  • Επιπρόσθετα οι φιβράτες αυξάνουν την οξείδωση των λιπαρών οξέων στο ήπαρ και τους μύες και μειώνουν τα ρυθμό λιπογένεσης στο ήπαρ και επομένως την ηπατική παραγωγή των λιποπρωτεϊνών VLDL.
  • Επιπλέον όλες οι φιβράτες (εκτός από την γεμφιβροζίλη) μειώνουν τα επίπεδα του ινωδογόνου (κατά 12-15%) συνεισφέροντας έτσι στη μείωση των αγγειακών επεισοδίων ενώ η φαινοφιβράτη μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του ουρικού οξέος προκαλώντας μια σημαντική αύξηση της κλασματικής απέκκρισής του και η βεζαφιβράτη μπορεί να βελτιώσει τη δυσανεξία στη γλυκόζη.
  • Ορισμένες από τις φιβράτες είναι ικανές να μειώσουν τα επίπεδα της Lp(a), ιδιαίτερα σε άτομα με αυξημένα επίπεδα πριν την έναρξη της θεραπείας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άμεση επίδραση των φιβρατών στις αθηρωματικές βλάβες μέσω της σύνδεσής τους με τους υποδοχείς PPAR των λείων μυϊκών κυττάρων, η οποία επιφέρει μείωση των κυτταροκικών IL-6, IL-1και της 6-κετο-προσταγλανδίνης F1a, οι οποίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παραγωγική φάση της φλεγμονώδους απάντησης στο αγγειακό τοίχωμα.
  • Οι φιβράτες μειώνουν τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων (κατά 20-50%) και αυξάνουν τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης (κατά 10-30%) και επιπλέον μειώνουν την συχνότητα εμφράγματος του μυοκαρδίου κατά 34%.

Οι φιβράτες έχουν ένδειξη στις υπερλιπιδαιμίες (μεικτές ή με χαμηλή HDL αλλά φυσιολογικά επίπεδα της LDL), σοβαρές υπερτριγλυκεριδαιμίες (τριγλυκερίδια >1000mg/dl) και στην δυσβηταλιποπρωτεϊναιμία.

Φάρμακο Δισκία (mg) Δοσολογικό σχήμα
Γεμφιβροζίλη (Lopid®) 600, 900 600mg x 2 ή 900mg x 1
Φαινοφιβράτη (Lipidil®) Κάψουλες 160 και δισκία (ΝΤ) 145 160mg x 1 ή 145mg x 1
Βεζαφιβράτη (Bezalip®) 400 400 x 1
Σιπροφιβράτη (Savilen®) 100 100-200mg x 1
Σε έτοιμο συνδυασμό
Φαινοφιβράτη + Πραβαστατίνη (Pravafenix® 160/40 160/40 x 1
Φαινοφιβράτη + Συμβαστατίνη (Cholib®) 145/20, 145/40 145/20 x 1 ή 145/40 x 1

 

Οι φιβράτες δεν χορηγούνται σε ασθενείς με έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας (eGFR<60 mL/min/1,73 m2), σε νεφρωσικό σύνδρομο, πρωτοπαθή χολική κίρρωση, νεφρικές ή ηπατικές παθήσεις, κύηση και γαλουχία.

Σαν παρενέργειες αναφέρονται γαστρεντερικές διαταραχές, κοιλιακοί πόνοι, εξάνθημα, ηπατομεγαλία, απώλεια της γενετήσιας ορμής, μυοπάθεια, χολολιθίαση (κυρίως οι παλιές), αύξηση της CPK και των ηπατικών ενζύμων συνήθως χωρίς υποκείμενη ηπατική βλάβη.

Οι φιβράτες χορηγούνται ως μονοθεραπεία σε άτομα με πολύ υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων (>500 mg/dL), ίσως και σε συνδυασμό με ω-3 λιπαρά οξέα, για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης παγκρεατίτιδας. Επίσης χορηγούνται σε συνδυασμό με στατίνες (μόνο η φαινοφιβράτη) σε ασθενείς με μικτή υπερλιπιδαιμία ή και αμιγή υπερτριγλυκεριδαιμία αλλά και ως μονοθεραπεία σε ασθενείς που δεν ανέχονται τις στατίνες (συνήθως σε συνδυασμό με εζετιμίμπη). Η συνχορήγησή τους με στατίνες μπορεί να επηρεάσει το χρόνο προθρομβίνης στους ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά από το στόμα.

Στοιχεία κλινικών μελετών: σημαντική μείωση των κλινικών επεισοδίων στεφανιαίας νόσου στην πρωτογενή πρόσληψη (Helsinki Heart Study), αντιαθηρογόνες ιδιότητες και μείωση της εξέλιξης της βλάβης σε μελέτες δευτερογενούς πρόσληψης ( BECAIT, LOCAT).

 

Κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες των φιβρατών
Αύξηση τρανσαμινασών.
Μυαλγίες, αύξηση της CPK και σπάνια ραβδομυόλυση (ειδικά σε ασθενείς με έκπτωση νεφρικής λειτουργίας, καθώς και όταν συνχορηγούνται με στατίνη).
Ανικανότητα.
Γαστρεντερικές διαταραχές (ναυτία, διάρροιες, αύξηση επίπτωσης χολολιθίασης).
Αλωπεκία.
Ενίσχυση της δράσης των κουμαρινικών.
Αλλεργικές αντιδράσεις.

 

*Η Επιτροπή για τα Φάρμακα Ανθρώπινης Χρήσης (CHMP) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων κατέληξε, σύμφωνα με δελτίο της (22/10/10), στο συμπέρασμα ότι τα οφέλη από τη χρήση των τεσσάρων φιβράτων, βεζαφιβράτη, σιπροφιβράτη, φαινοφιβράτη και γεμφιβροζίλη συνεχίζουν να υπερτερούν των κινδύνων τους στη θεραπεία των ασθενών με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος, αλλά προέτρεψε τους γιατρούς να μην να τα συνταγογραφούν πλέον στους νέους ασθενείς με διάγνωση διαταραχών των λιπιδίων του αίματος ως πρώτης γραμμής θεραπεία, εκτός από τους ασθενείς με σοβαρή υπερτριγλυκεριδαιμία ή ασθενείς που δεν μπορούν να λάβουν στατίνες, εξαιτίας των περιορισμένων στοιχείων σε ανασκοπήσεις, για τα μακροπρόθεσμα οφέλη τους στη μείωση των καρδιαγγειακών κινδύνων και επιπλέον για τη φαινοφιβράτη, η επιτροπή έλαβε υπόψη επιπλέον νέα δεδομένα και συνέστησε ότι μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί μαζί με στατίνη, σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν μια στατίνη μόνη της δεν είναι αρκετή για να ελέγξει πλήρως τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα.

Σχετικά άρθρα