Τι είναι η κυστίτιδα;

Ο όρος κυστίτιδα χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια σειρά συμπτωμάτων του ουροποιητικού συστήματος συμπεριλαμβανομένης της δυσουρίας, της συχνότητας και της επείγουσας ούρησης.

Αν και στο 50% των περιπτώσεων κυστίτιδας δεν ανευρίσκεται κάποιο βακτηριακό αίτιο, τα πιο κοινά βακτήρια που την προκαλούν είναι το κολοβακτηρίδιο (Escherichia coli), ο σταφυλόκοκκος ο σαπροφυτικός (Staphylococcus saprophyticus) και ο πρωτέας (Proteus mirabilis), με κύρια πηγή συνήθως τον γαστρεντερικό σωλήνα.

ΚυστίτιδαΗ κυστίτιδα είναι συχνή στις γυναίκες αλλά σπάνια στους άνδρες. Υπολογίζεται ότι περισσότερες από μία στις δύο γυναίκες θα βιώσουν ένα επεισόδιο κυστίτιδας κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Περίπου οι μισές από αυτές τις περιπτώσεις είναι ιάσιμες μέσα σε 3 ημέρες χωρίς κάποια θεραπεία.

Λοιμώξεις της ουροποιητικής οδού που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης και θεραπείας, συμβαίνουν και στα παιδιά και μπορούν να προκαλέσουν βλάβη των νεφρών και της ουροδόχου κύστης, ειδικά μετά από υποτροπιάζουσες λοιμώξεις.

Η κυστίτιδα είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες λόγω της ανατομικά πιο κοντής ουρήθρας των γυναικών που διευκολύνει την είσοδο και τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων μέσα στην ουροδόχο κύστη και επιπρόσθετα τη σεξουαλική επαφή, που διευκολύνει την όλη διαδικασία. Επιπλέον υπάρχουν δεδομένα που υποστηρίζουν ότι το προστατικό υγρό έχει αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, παρέχοντας έτσι στους άνδρες μια επιπλέον άμυνα έναντι της βακτηριακής λοίμωξης.

Συμπτώματα:

Τα άτομα που υποφέρουν από κυστίτιδα παραπονιούνται για ένα αίσθημα φαγούρας ή τσιμπήματος στην ουρήθρα. Η ανάγκη για ούρηση είναι πιο συχνή και επιτακτική (ανάγκη να ουρήσουν επειγόντως), αλλά τελικά ουρούν λίγες σταγόνες που προκαλούν πόνο και κάψιμο.

Η αυξημένη συχνότητα ούρων συμβαίνει καθ΄ όλη την διάρκεια της ημέρας και της νύκτας. Η δυσουρία (πόνος κατά τη διέλευση των ούρων) είναι ένα κλασικό σύμπτωμα της κυστίτιδας. Η κυστίτιδα μπορεί επίσης να συνοδεύεται από πόνο και ευαισθησία πάνω από το ηβικό οστό (χαμηλά στην κοιλιά) και μερικές φορές από πόνο χαμηλά στην πλάτη. Μετά την ούρηση, πιθανόν να υπάρχει το αίσθημα ότι η ουροδόχος κύστη δεν είναι τελείως άδεια, αλλά η περαιτέρω προσπάθεια δεν παράγει περισσότερη ροή.

Τα ούρα πιθανόν να είναι θολά και με έντονη οσμή, σημεία που υποδηλώνουν βακτηριακή λοίμωξη. Η αιματουρία (παρουσία αίματος στα ούρα) συνυπάρχει συχνά σε περιπτώσεις κυστίτιδας, αφού η φλεγμονή του εσωτερικού της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας, μπορεί να την προκαλέσει. Η αιματουρία συνήθως δεν είναι σοβαρή και ανταποκρίνεται άμεσα στη θεραπεία με αντιβιοτικά. Μερικές φορές η αιματουρία όμως μπορεί να υποδηλώνει άλλα προβλήματα, όπως λίθους (πέτρες) στους νεφρούς. Στην περίπτωση αυτή, ο πόνος στην οσφυϊκή χώρα ή ανάμεσα στην οσφυϊκή και τη βουβωνική χώρα είναι το κύριο σύμπτωμα. Επιπλέον η αιματουρία όταν δεν συνοδεύεται από πόνο, απαιτεί περαιτέρω έλεγχο ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα κάποιου όγκου στην ουροδόχο κύστη ή στους νεφρούς.

Η παρουσία κολπικής έκκρισης μπορεί να υποδηλώνει τοπική μυκητισιακή ή βακτηριακή λοίμωξη και απαιτεί περαιτέρω γυναικολογική εκτίμηση.

Η εμφάνιση συμπτωμάτων όπως πυρετός, ναυτία, έμετος, πόνος στην οσφυϊκή χώρα και ευαισθησία μπορεί να είναι ενδεικτικά πιο σοβαρής λοίμωξης, όπως πυελίτιδας ή πυελονεφρίτιδας που χρήζει άμεσης ιατρικής εκτίμησης.

Οι γυναίκες με επανεμφανιζόμενη κυστίτιδα θα πρέπει να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια. Ένα στα δυο επεισόδια κυστίτιδας δεν προκαλείται από μόλυνση και το ουρηθρικό σύνδρομο θεωρείται υπεύθυνο για αυτές τις μη-μολυσματικές περιπτώσεις. Το άγχος που προκαλεί η επανεμφάνιση της κυστίτιδας θεωρείται από μόνο του ένας επιβαρυντικός παράγοντας. Υπολογίζεται ότι μία στις δέκα περιπτώσεις λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος ακολουθείται από μία υποτροπή (υπεύθυνο είναι το ίδιο βακτήριο) ή μια νέα μόλυνση (όπου μπορεί να ευθύνεται ένας άλλος μικροοργανισμός). Οι υπόλοιπες εννέα περιπτώσεις θεραπεύονται χωρίς υποτροπή.

Επιβαρυντικοί παράγοντες:

Είδη τουαλέτας που προκαλούν ερεθισμό (π.χ. αφρόλουτρα και κολπικά αποσμητικά) και άλλα χημικά (π.χ. σπερματοκτόνα και απολυμαντικά) περιλαμβάνονται στους επιβαρυντικούς παράγοντες. Η έλλειψη προσωπικής υγιεινής δε θεωρείται υπεύθυνη, εκτός κάποιων ακραίων περιπτώσεων.

Υποτροπιάζουσα κυστίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Η σεξουαλική επαφή μπορεί να εκλύσει μια λοίμωξη, λόγω κάποιου μικρού τραύματος ή μιας επακόλουθης μόλυνσης όταν τα βακτήρια σπρώχνονται κατά μήκος της ουρήθρας.

Η ανεπάρκεια οιστρογόνων σε γυναίκες μετά την κλιμακτήριο οδηγεί σε λέπτυνση της επένδυσης του κόλπου. Από την έλλειψη λίπανσης, ο κόλπος και η ουρήθρα είναι επιρρεπείς σε τραύματα και ερεθισμούς που μπορούν να προκαλέσουν κυστίτιδα. Για αυτές τις γυναίκες, η επίπονη συνουσία μπορεί επίσης να αποτελεί ένα πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπιστεί με εμπορικά διαθέσιμα λιπαντικά ή συνταγογραφούμενα προϊόντα (π.χ. κρέμες οιστρογόνων).;

Κυστίτιδα μπορεί να προκληθεί επίσης από κυτταροτοξικά φάρμακα όπως η κυκλοφωσφαμίδη και η μεθεναμίνη (λόγω της απελευθέρωσης φορμαλδεΰδης). Έχει αναφερθεί ότι η εμφάνιση κυστίτιδας, χωρίς να έχει βρεθεί κάποια αιτιολογική συσχέτιση, είναι πιο συχνή σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια. Έχει προταθεί ότι από τη στιγμή που οι γυναίκες που παίρνουν το αντισυλληπτικά χάπια είναι πιθανόν να είναι πιο ενεργές σεξουαλικά, αυτό πιθανόν να εξηγεί τη διαφορά στην εμφάνιση της κυστίτιδας.

Αντιμετώπιση:

Για την ανακούφιση του πόνου και του πυρετού χορηγούνται παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη για 2 ημέρες αλλά θα πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι πυρετός >38,5°C είναι περισσότερο χαρακτηριστικός της πυελονεφρίτιδας που απαιτεί άμεση ιατρική αντιμετώπιση.

Αν και δεν υπάρχει απόδειξη της αποτελεσματικότητας για την ανακούφιση των συμπτωμάτων μπορούν να συστηθούν επίσης και προϊόντα που θα κάνουν πιο αλκαλικά τα ούρα, όπως το κιτρικό κάλιο και νάτριο. Τα όξινα ούρα που παράγονται ως αποτέλεσμα βακτηριακής λοίμωξης θεωρούνται υπεύθυνα για τη δυσουρία και η αλκάλωσή τους μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα. Η αλκάλωση των ούρων, ενώ απαλύνει τη δυσφορία, δεν προσφέρει ένα αντιβακτηριακό αποτέλεσμα και είναι σημαντικό να επισημαίνεται στους ασθενείς ότι εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν μέσα σε 2 ημέρες, να επισκεφτούν το ιατρό τους. Τα σκευάσματα αυτά δεν πρέπει να λαμβάνονται, όσον αφορά το κιτρικό κάλιο, από αυτούς που λαμβάνουν καλιοσυντηρητικά διουρητικά, ανταγωνιστές αλδοστερόνης ή αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, λόγω της υπερκαλιαιμίας που μπορεί να προκληθεί και το κιτρικό νάτριο από υπερτασικούς ασθενείς, άτομα με καρδιοπάθεια και τις εγκύους.

Επικουρικές θεραπείες:

Ο χυμός κράνμπερι (φίγγι) (cranberry) συστήνεται εδώ και χρόνια ως ένα προληπτικό μέτρο για να μειωθούν οι λοιμώξεις της ουροποιητικής οδού. Μια συστηματική ανασκόπηση των ενδείξεων έδειξε ότι η κατανάλωση χυμού κράνμπερι σε καθημερινή βάση (300 ml την ημέρα) έχει βακτηριοστατική δράση. Ο μηχανισμός της δράσης αυτής είναι άγνωστος και οι πλήρεις κλινικές επιπλοκές δεν έχουν διασαφηνιστεί. Ο χυμός κράνμπερι είναι απίθανο να είναι αποτελεσματικός σε οξεία κυστίτιδα. Για γυναίκες που είναι επιρρεπείς σε κυστίτιδα, η χορήγηση χυμού κράνμπερι δεν είναι επιβλαβής και μπορεί να βοηθήσει.

Πρακτικές συμβουλές:

Αν και υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις που υποστηρίζουν τις παραδοσιακές συμβουλές που δίδονται σε γυναίκες με κυστίτιδα, μπορούν να ακολουθηθούν οι παρακάτω συμβουλές:

  • Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υγρών μπορεί θεωρητικά να βοηθήσει στην κυστίτιδα αφού η κύστη αδειάζει πιο συχνά και πλήρως ως αποτέλεσμα της διούρησης που προκαλείται, απομακρύνοντας έτσι τα λοιμώδη βακτηρίδια από την κύστη. Ωστόσο, αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ενόχληση όταν η δυσουρία είναι έντονη και μάλλον είναι καλύτερο να αποτελεί μια συμβουλή για να αποτρέψει μια επανεμφάνιση της κυστίτιδας παρά για να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της θεραπείας της.
  • Κατά τη διάρκεια της ούρησης, η κύστη πρέπει να αδειάζει πλήρως, περιμένοντας για 20 δευτερόλεπτα μετά τη διέλευση των ούρων και στη συνέχεια να γίνεται προσπάθεια για να φύγουν και οι τελικές σταγόνες. Η κλίση του σώματος προς τα πίσω πιστεύεται ότι βοηθάει να επιτευχθεί πλήρες άδειασμα της κύστης σε σχέση με τη συνηθισμένη καθιστή στάση.
  • Μετά την αφόδευση, το σκούπισμα με χαρτί τουαλέτας από εμπρός προς πίσω μπορεί να ελαχιστοποιήσει τη μεταφορά βακτηρίων από το έντερο στον κόλπο και την ουρήθρα.
  • Η ούρηση μετά τη σεξουαλική επαφή μπορεί θεωρητικά να απομακρύνει τα περισσότερα βακτήρια από την ουρήθρα αλλά δεν υπάρχει κάποια ένδειξη που να υποστηρίζει κάτι τέτοιο.
  • Η μειωμένη κατανάλωση καφέ και αλκοόλ μπορεί να βοηθήσει, αφού οι ουσίες αυτές φαίνεται ότι δρουν ως ερεθιστικά της κύστης σε κάποια άτομα.

Διαβάστε επίσης: Οξεία κυστίτιδα

Πηγή: Alison Blenkinsopp, Paul Paxton, John Blenkinsopp - Συμπτώματα στο φαρμακείο

Σχετικά άρθρα

Προκαλσιτονίνη (PCT)

Καλλιέργεια ούρων

Συμβουλές πρόληψης ουρολοιμώξεων