Η παρατεταμένη στάση του αίματος στις εν τω βάθει φλέβες των κνημών και της λεκάνης μπορεί να συντελέσει στη δημιουργία θρόμβων. Τις περισσότερες φορές οι θρόμβοι αυτοί απορροφούνται και δεν προκαλούν οποιοδήποτε πρόβλημα. Σε μερικές όμως περιπτώσεις μπορούν να απειλήσουν τη ζωή του ταξιδιώτη, όπως όταν επιπλέκονται από πνευμονική εμβολή.
ΦλεβοθρόμβωσηΗ φλεβοθρόμβωση (γνωστή και σαν σύνδρομο οικονομικής θέσης - «Economy-class-Syndrom και Travellers' thrombosis») συναντάται κυρίως σε άτομα που ταξιδεύουν και μένουν αρκετές ώρες καθιστοί. Παρατηρείται επίσης και σε αεροπορικές πτήσεις, αλλά σπάνια συμβαίνει σε νεαρούς ενήλικες χωρίς προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας, ενώ είναι σχετικά σπάνια, ακόμη και σε άτομα με επιβαρημένο ιστορικό, όταν η πτήση είναι μικρότερη από 6 ώρες.
Οι τρεις παράγοντες που υπεισέρχονται στην παθογένεια της φλεμβοθρόμβωσης είναι:
- Η κατάσταση του τοιχώματος του αγγείου
- Η αιματική ροή και
- Τα συστατικά του αίματος τα οποία μπορεί να προκαλέσουν ή να εμποδίσουν την δημιουργία θρόμβου.
Στους υγιείς οργανισμούς το φλεβικό ενδοθήλιο διαθέτει μηχανισμούς που αποτρέπουν την δημιουργία αθηρωματικών πλακών και το σχηματισμό θρόμβων, πράγμα που δεν ισχύει σε ηλικιωμένα άτομα με αγγειακά νοσήματα. Επίσης αν η ροή του αίματος μειωθεί σημαντικά για μεγάλο χρονικό διάστημα ή αν το αίμα αποκτήσει μια πιο παχύρρευστη μορφή, όπως σε περίπτωση αφυδάτωσης, είναι δυνατόν να δημιουργηθεί θρόμβος ακόμη και αν δεν υπάρχει κάποια βλάβη στο τοίχωμα του αγγείου.
Κατά τη διάρκεια πολύωρων πτήσεων η ροή του αίματος στα πόδια είναι μειωμένη. Επιβαρυντικός παράγοντας σ’ αυτήν την περίπτωση είναι και η παχυσαρκία.
Οι παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία θρόμβου μπορεί να είναι:
- Κληρονομικοί π.χ. θρομβοφιλία, ή
- Επίκτητοι π.χ, πρόσφατος τραυματισμός, μεγάλη χειρουργική επέμβαση, κάπνισμα, εγκυμοσύνη, προχωρημένη ηλικία, νεοπλασματική νόσος, χρόνια αναπνευστική νόσος, θεραπευτική αγωγή με ορμόνες, κ.ά.
Όταν η διάρκεια ενός αεροπορικού ταξιδιού είναι μεγαλύτερη από 10 ώρες, οι ταξιδιώτες έχουν 2-3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν φλεβοθρόμβωση (DVT= Deep Venous Thrombosis) σε σύγκριση με αυτούς που δεν ταξιδεύουν αεροπορικώς. Σύμφωνα με μελέτες, όταν διανύονται τέτοιες αποστάσεις, θρόμβωση των φλεβών της κνήμης κνήμης απαντάται σε ποσοστό 2-3%, και θρόμβωση των εν τω βάθει φλεβών σε ποσοστό 1%. Οι μισοί από τους ταξιδιώτες που θα παρουσιάσουν θρόμβωση των εν τω βάθει φλεβών, θα εκδηλώσουν πνευμονική εμβολή.
Ένας επίσης πολύ σημαντικός παράγοντας που αυξάνει την πιθανότητα φλεβοθρόμβωσης είναι η ακινησία κατά τη διάρκεια της πτήσης. Οι ταξιδιώτες που εμφάνισαν πνευμονική εμβολή, σύμφωνα με μελέτες δεν μετακινήθηκαν καθόλου από τις θέσεις τους κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Αυτό συμβαίνει συχνότερα στις οικονομικές θέσεις όπου συνήθως δεν ευνοούνται οι μετακινήσεις, και επιδεινώνεται με την ελλιπή πρόσληψη νερού, την ξηρή ατμόσφαιρα της καμπίνας και την κατανάλωση αλκοόλ.
Όσον αφορά στην πρόληψη, δεν υπάρχουν αξιόλογες μελέτες που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα κάποιου προληπτικού μέτρου. Το πιο σημαντικό μέτρο πρόληψης φαίνεται να είναι η αποφυγή της στάσης του αίματος στις φλέβες. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες συστάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν σε όσους πρόκειται να πραγματοποιήσουν αεροπορικό ταξίδι διάρκειας 4-6 ωρών ή μεγαλύτερο, οι οποίες φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα:
| Πρόληψη φλεβοθρόμβωσης κατά την διάρκεια του ταξιδιού |
|
Ασκήσεις πρόληψης φλεβοθρόμβωσης
Ιδιαίτερες συστάσεις πρέπει μα γίνουν σε άτομα με παράγοντες κινδύνου. Συγκεκριμένα:
- Άτομα που πάσχουν από νοσήματα που αυξάνουν την πιθανότητα φλεβοθρόμβωσης πρέπει να ακολουθούν τις παραπάνω οδηγίες, ενώ επιπλέον μπορεί να εξετασθεί το ενδεχόμενο χορήγησης ηπαρίνης χαμηλού μοριακού βάρους (4 ώρες πριν ή και νωρίτερα πριν από την πτήση).
- Σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτικά, πρέπει να επανεκτιμηθεί η δόση.
Πηγή: Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων -Εγχειρίδιο Ταξιδιωτικής Ιατρικής