Οι τραυματικές κακώσεις των άκρων και οι τραυματισμοί με μαχαίρι αποτελούν τις πιό κοινές αιτίες εξωτερικών πληγών που προκαλούν αιμορραγία.
Οι αιμορραγίες ανάλογα με τον τύπο του αγγείου που έχει υποστεί βλάβη, ταξινομούνται σε αρτηριακές, φλεβικές, τριχοειδικές και μεικτές.
Στην αρτηριακή αιμορραγία, το αίμα που εξέρχεται από την πληγή έχει έντονο ερυθρό χρώμα, είναι ζεστό, ρέει δυνατά και ρυθμικά κατά ώσεις (ακολουθώντας του κτύπους της καρδιάς) και ο τραυματίας χωρίς βοήθεια μπορεί γρήγορα να μεταπέσει σε αιμορραγικό shock. Στην φλεβική αιμορραγία το αίμα έχει σκούρο κόκκινο χρώμα με συνεχή ροή, χωρίς να σφύζει, ενώ στην τριχοειδική αιμορραγία το αίμα έχει σταθερή αργή ροή και συνήθως σταματά αυτόματα.
Τα πρώτα συμτώματα μιας εξελισσόμενης σοβαρής αιμορραγίας είναι η ζάλη, η επιδεινούμενη αδυναμία και οι κρύοι ιδρώτες στο μέτωπο του τραυματία. Ο τραυματίας κρυώνει, χλομιάζει, ο σφυγμός του γίνεται συχνότερος και αδύναμος και η πίεση του πέφτει. Όσο μεγαλύτερη είναι η απώλεια αίματος τόσο βαρύτερη είναι η κατάσταση που επακολουθεί και η οποία τελικά καταλήγει στον θάνατο του τραυματία.
Στις περιπτώσεις αυτές, οι πρώτες βοήθειες είναι απαραίτητες για να σταματήσει η αιμορραγία και ενίοτε να σωθεί η ζωή των θυμάτων μέχρι να μεταφερθούν στο νοσοκομείο.
Η αιμορραγία μπορεί να σταματήσει με δύο τρόπους. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι η εφαρμογή πιεστικών επιδέσμων κατά προτίμηση αποστειρωμένων ή μιας καθαρής πετσέτας πάνω στην πληγή. Αν δεν έχετε επίδεσμο ή πετσέτα ή κάποιο καθαρό ύφασμα, η συμπίεση μπορεί να γίνει άμεσα με το χέρι σας πάνω στο σημείο της αιμορραγίας. Σε περίπτωση που η αιμορραγία αφορά το πόδι ή ή το χέρι και είμαστε σίγουροι ότι δεν υπάρχει κάταγμα μπορούμε να το ανυψώσουμε. Η ανύψωση του μέλους μειώνει την αιματική ροή και μειώνει την αιμορραγία.
Σε περίπτωση που υπάρχει ξένο σώμα στην πληγή (πχ γυαλί, μέταλλο) ασκούμε πίεση παραπλεύρως και δεν επιχειρούμαι να το αφαιρέσουμε.
Ένας δεύτερος τρόπος συνίσταται στην περίδεση, δηλαδή την εφαρμογή μιας ελαστικής αιμοστατικής ζώνης (καλό θα είναι να αποφεύγονται για την χρήση αυτή σκληρά αντικείμενα όπως σχοινί, σύρμα κ.α. επειδή συχνά προκαλούν μόνιμες βλάβες) έτσι ώστε το αίμα να μην μπορεί πλέον να φτάσει στην πληγή. Εάν δεν υπάρχει ελαστικός επίδεσμος ή ελαστική ζώνη, η περίδεση μπορεί να γίνει με ένα τυλιγμένο μαντήλι ή ένα σχισμένο πουκάμισο.
Η αιμοστατική ζώνη πρέπει να τοποθετείται εάν υποπτεύεστε αρτηριακή αιμορραγία υψηλότερα (πριν) από την πληγή, σε αντίθεση με την μετά την πληγή τοποθέτηση στην περίπτωση φλεβικής αιμορραγίας. Σε περίπτωση που αδυνατούμε να καταλάβουμε αν το αίμα είναι φλεβικής ή αρτηριακής προέλευσης πρέπει να εφαρμόσουμε αιμοστατική ζώνη και πάνω και κάτω από την πληγή.
Η ελαστική (ισχαιμική) περίδεση πρέπει να είναι τόσο ισχυρή ώστε να μην ψηλαφάτε σφυγμός κάτω από αυτήν. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε είναι ότι η αιμοστατική ζώνη πρέπει να χαλαρώνει για λίγα λεπτά, κάθε 20 λεπτά περίπου για να μην προκληθεί ισχαιμική νέκρωση του άκρου από την έλλειψη κυκλοφορίας του αίματος.
Σε περίπτωση που λόγω της θέσεως του τραυματισμού δεν είναι δυνατή η διακοπή της αιμορραγίας ούτε με πίεση αλλά ούτε με περίδεση πρέπει να εφαρμόζεται συμπίεση της αρτηρίας που αιματώνει το συγκεκριμένο τμήμα του σώματος.
Στην περίπτωση πιο ήπιων αιμορραγιών καθαρίζουμε το τραύμα με άφθονο καθαρό νερό ώστε να απομακρυνθούν μικρά ξένα σώματα που τυχόν υπάρχουν στην πληγή και μετά καθαρίζουμε με οξυζενέ πρώτα και μετά με ιωδιούχο ποβιδόνη (Betadine). Σκεπάζουμε το τραύμα με γάζες και απευθυνόμαστε σε γιατρό. Τα πιο βαθιά θλαστικά τραύματα θέλουν συρραφή για να επουλωθούν.
Ανάλογα με την σοβαρότητα του τραύματος, τις συνθήκες στις οποίες προκλήθηκε αλλά και την εμβολιαστική κατάσταση του τραυματία πρέπει να εφαρμόζεται προφυλακτικά ανοσία και εμβολιασμός για τον τέτανο.